________________
प्रकरणम् ] सुबोधिनी शेखरसहिता। [४८६ विपरीतापादना योगात् । भर्पिताः षष्टिन चलाचनासः। इत्यत्रान्तोदात्तदर्शनाच । ३६६६ युष्मदस्मदोर्डसि । ६-१-२११) आदिरुदात्तः स्यात् । नहिषस्तव नो मम । ३७० यि च । (६-१-२१२) तुभ्यं हिन्वानः। मह्यं वातः पवताम् । ३७.१ यतोऽनावः । (६-१-२१३) यत्प्रत्ययान्तस्य ब्यच प्रादिरुदात्तो नवं विना। युञ्जन्त्यस्य काम्यो । कमेणिङन्तादचो यत् । [अनावः किम् -नवति नाग्यानाम् । ] ३७०२ ईडवन्दवृशंसदुहां ण्यतः। (६-१-२१४ । एषां एयदन्तानामादिरुदात्तः । ईड्यो नूतनैरुत । श्राजुह्वान मात्रं किं त्वारभ्यमाणे सूत्र दोषोऽप्यस्त्रीत्याह अर्पिताः षष्टिरित्यादिना । यम. दस्मदोः । 'युष्यसिभ्यां मदिक्' इति मदिक्प्रत्ययान्तोदात्तौ । ममेति । 'युष्मदस्मद्भ्यां सोऽश' 'तवममौ ङसि' इति मपर्यन्तस्य ममादेशः। शेषे लोपः । 'अतो गुणे' पररूपत्वम् 'एकादेश उदात्तेनोदात्तः' इति विभक्तेरुदात्तत्वे प्राप्ते इदमुच्यते। ङयि च । योग भागो यथासंख्यनिवृत्त्यर्थः। तुभ्यं मामिति । ' प्रथमयो. रम्' । 'तुभ्यमयी कयि' । यतः 'तित्स्वरितम्' इत्यस्यापवादः । 'निष्ठा च यजनात्' इत्यतो द्यजनुवर्तते । तदाह ध्यच इति । अत्र 'अनावः' इति निषेधो ज्ञापयति 'स्वरविधी व्यञ्जनमविद्यमानवत्' इति । अन्यथा य आदिनकारो नासौ स्वरयोग्यः, यश्व स्वरयोग्य आकारो नासावादिरिति प्रतिषेधोऽनर्थकः स्यात् । अनावः किम् । नावा तार्य नाव्यम् । 'नौवयोधर्म-' इति यत् । द्यच् किम् , चिकीर्ण्यम् । उभयत्रापि तित्स्वरः । ईडवन्द । ईड स्तुतौ, वदि अभिवादनस्तुत्योः, वृज संभक्तो, शंसु स्तुती, दुह प्रपूरणे । ण्यत' द्वयनुबन्धकत्वाद्यग्रहणेन प्रहणं न प्रामोतीति वचनम् । ईड्य पुक् । नित्यं मन्त्रे । न केवलं गतार्थतामात्रम् , किन्त्वारभ्यमाणे सूत्रे दोषोऽप्यस्तीत्याह अर्पिताः षष्टिरित्यादिना । 'सूत्रविरोधात्स पाठः प्रामादिकः । इदमेव ध्वनयितुं सूत्र'मित्यन्ये । युष्मदस्मदोः 'ङयि चेति । योगविभागो यथासङ्ख्यनिवृत्त्यर्थः । 'एकादश उदात्तन' इति विभक्वेरुदाते प्राप्ते वचनम् । यतोऽना। 'निष्ठा च द्वथजनादिन्यतो यज्ग्रहणमनुवर्तते । नौभिन्नाद्विहितो यो यत् , तदन्तस्येत्यर्थः । 'अनाव' इति प्रतिषेधो ज्ञापयति-'हल्स्वरप्राप्ती व्यञ्जनमविद्यमानव'दिति । हलादावादरेचोऽसम्भवात्तद्विषयकशास्त्रसामर्थेन हलोऽपि स्थाने उदात्तादिगुणकः कश्चित् स्यादित्यर्थाभिप्रायेण हलः खरप्राप्तिः । स्पष्टं चेदं भाष्ये । तित्स्वरितापवादोऽयम् । ईडवन्द । ण्यतो द्वयनुबन्धक वात्पूर्वणाऽसिद्धिरिति भावः । अयमपि तित्स्वरापवादः । 'अन वृद्ध एव प्रहण'मिति 'एतिस्तुशासिति सूत्रे निरूपितम् ।