Page Text
________________
सप्तमोऽध्यायः ] सुबोधिनी - शेखरसहिता ।
[ ४३३
I
लैड् तिप् ईंड भावः अपृक्रत्वाद्धरज्यादिलोपः । रुस्व विसौं । संहितायां तु 'भोमगो - ' (१६७ ) इति यध्वम् । 'लोपः शाकल्यस्य' ( ६७ ) इति यलोपः । गोभिरताः । सिच इडभावश्छान्दसः । घट् । शेषं पूर्ववत् ] 'हृस्वस्थ गुणः' ( २४२ ) । 'जसि च' ( २४१ ) जसादिषु छन्दसि वावचनं प्राङ् णौ चङयुपधायाः । श्रध शतक्रत्वो यूयम् । शततवः । पश्वे नृभ्यो यथा गवे । पशवे । नाभ्यस्तस्याचि ( २५०३ ) इति निषेधै 'बहुलं छन्दसी'ति वक्तव्यम् | अनुषग्जुजोष॑त् । ३५८७ नित्यं छन्दसि ( ७-४-८ ) छन्दसि विषये चङ्युपधाया ऋवर्णस्य ऋनित्यम् । श्रवीवृधत् । ३५८८ न छन्दस्यपुत्रस्य । ( ७-४-३५ ) पुत्रभिचस्यादन्तस्य क्यचि ईस्वदीयौं न । मित्रयुः 'क्याच्छन्दसि' ( ३१५० ) इति उः । अपुत्रस्य किम् - पुत्रीयन्तः सुदानवः । पुत्रादीनामिति वाच्यम् । जनीयन्त॒न्वप्र॑वः । जनमिच्छन्त इत्यर्थः । ३५८६ दुरस्युर्द्रविणस्युर्वृषण्यतिरिषण्यति । ( ७-४-३६ ) एते क्यचि निपात्यन्ते । भाषायां तु उप्रत्ययाभावात् दुष्टीयति । द्रविणीयति ।
1
·
'आजादीनाम्' इत्याद शो लुक् । 'अस्ति सिचः -' इती भावे अक्लत्वाद्धङयादिलोपः रुत्वविसर्गौ । साहृतायां तु 'भोभगो-' इति रोर्यत्वम् । 'लोपः शाकल्यस्य' इति य. लोपः । जसादिष्विति । आदिशब्दः प्रकारे, तेन पूर्वयोगनिर्दिष्टानामपि प्रहणम् । शतक्रत्व इति । 'जसि च' इति गुणाभात्रपक्षे प्रथमयोः पूर्वसवर्णदीर्घोऽपि 'वा छन्दसि' इति वचनादत्र न भवतीति यणादेशः प्रवर्तते । पश्वे इति । 'घेर्डिति' इत्यस्याभावे यण् । जुजोषदिति । जुषी प्रीतिसेवनयोः । लेट व्यत्ययेन परस्मै - पदं तिप् । 'इतश्च लोपः परस्मैपदेषु' 'लेटोऽडाटो' इत्यद् व्यत्ययेन शपः श्लुः द्विर्वचनम् । न छन्दसि । इह यद्यानन्तर्यादीत्वमात्रं प्रतिषिध्येत तर्हि 'अकृत्सार्व - ' इति दीर्घः स्यात् । अपवादे पुनरुत्सर्गस्थितेः । श्रतश्राह ईत्वदीर्घौ नेति । क्यचि यदुक्तं तनेति व्याख्यानादिति भावः । अत्र च ज्ञापकमनुपदमेव वक्ष्यति । पुत्रीयन्त इति । पुत्रमिच्छन्तः पुत्रीयन्तः । जनमिच्छन्तो जनीयन्तः । लटः शत्रादेशः । 'उगिदचाम् -' इति नुम् । दुरस्यु । दुष्टशब्दस्य दुरस्भावो द्रविणशब्दस्य द्रविणस्भावो वृषस्य वृषणभावो रिष्टस्य रिषण्भावश्च निपात्यते । दुष्टीयतीति । प्रकृतिमात्रे तात्पर्यम् । उप्रत्ययस्य समानार्थेन तृना दुष्टीयितेत्यादि
दिव्यस्य सिद्धौ वाप्रहणं स्पष्टार्थम् | जसादिष्विति । श्रादिशब्दः प्रकारे । तेन दर्वे दविं अम्बे अम्बेत्यादि सिद्धम् । नाभ्यस्तस्येत्यादि । जुजोषदित्युदाहरणम् ।
| SR No. | 006151 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 716 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |