Page Text
________________
३८८] सिद्धान्तकौमुदी। [वैदिकीप्रक्रिया (३-१-५१) प्लेश्वङ् न । मा स्वायतो जरितुः काममूनयीः । मा स्वाग्नि
वनयीत् । ३४०६ कृदृरुहिभ्यश्छन्दसि। (३-१-५६) इलेर वा । इदं तेभ्योऽकरं नमः ! भामरत् । यस्सोनोः सानुमारुहत् । ३४०७ छन्दसि निष्टर्यदेवहूयप्रणीयोश्रीयोच्छिष्यमर्यस्तर्याध्वर्यखन्यखान्यदेवयज्यापृच्छयप्रतिषीव्यब्रह्मवाद्यभाव्यस्ताव्योपचाय्यपृडानि (३-१-१२३) कृन्ततेनिस्पूर्वाक्यपि प्राप्ते एयत् । आद्यन्तयोविपर्यासो निसः षत्वं च । निष्टक्र्य चिम्बीत पशुकामः । देवशब्दे उपपदे ह्वयतेर्जुहोतेर्वा क्यप् दीर्घश्च । स्पर्धन्ते वा उ देवहूये प्र उत् प्राभ्यां नयतेः क्यप् । प्रणीयः । उन्नीयः । उत्पूर्वाच्छिषेः क्यप् । उच्छिष्यः । मृस्तृञ्चम्यो यत् । मर्यः । स्तम् । स्त्रियामेवायम् । ध्वर्यः । खनेर्यएएयतो । खन्यः । खान्यः । यजेयः । शुन्धवं दैव्याय कर्मणे देवयज्यायै'। पाइपूर्वापृच्छेः क्य। आपृच्छयं धरुणं वाज्यर्षति । सीम्यतेः क्यप् षत्वं च । अर्द गतौ याचने च । एभ्यो ण्यन्तेभ्यश्च्लेः 'णिश्रि' इति प्राप्तश्चगदेशो नेत्ययः । तत्रोनयत्येलयती चुरादी ण्यन्तौ । ध्यनयतिरापे चुरादिरदन्तो घटादिर्ना न्तश्च । अर्दयतिस्तु हेतुमएण्यन्तः ऊनयीरिति । मध्यमपुरुषकवचनम् । 'न माल्योगे' इति आटप्रतिषेधः । इदमिन्द्रं प्रति सव्यस्य ऋषेर्वचनम् । त्वायतस्त्वामिच्छतः जरितुः स्तोतुः मम काममभिलाषं मा ऊनयोः । ऊनं मा कार्षीरित्यर्थः । श्रीननदिति भाषायाम् । वाचयदिति।तिम्। 'न माङयोगे' इत्यटप्रतिषेधः।भाषायां तु घटादेरदिध्वनत् । चुरादरदिध्वनत् । ऐलयीत् । आर्दयीत् । श्रार्दिदत् । ऐलिलदिति लोके । कृमृदृ । 'च्लि लुङि' इत्यतः च्लिरिति 'अस्यतिवति' इत्यतोऽनिति 'इरितो वा' इत्यतो वेत्यनुवर्तते । तदाह । च्लेरित्यादि। अकरमिति । डु कृष्करणे मिप् । अकि कृते 'ऋदृशोऽङि' इति गुणः । अमरदिति । मृङ् प्राणत्यागे । व्यत्ययेन परस्मैपदम् । अदरदिति । दृ विदारणे। अरुहदिति । रुह बीजजन्मनि प्रादु. र्भावे च । लोके तु अकार्षीत् । अमृत । अदारीत् । अरुक्षत् । छन्दसि । निष्ट
ादयः शब्दाश्छन्दसि निपात्यन्त इति सूत्रार्थः । क्यपि प्राप्त इति । ऋदुपधाच' इति सूत्रेण । आपृच्छयमिति । प्रच्छ जीप्सायाम् । 'पहिज्या' इति दीर्घः । छन्दसि निष्टय॑ । 'निष्टक्य व्यत्ययं विद्याग्निसः षत्वं निपातना दिति व्यत्ययोऽत्र प्रत्ययवर्णयोः । दीर्घश्चेति । अत एव तुगभावः । शिषेरिति । शासरित्सन्ये । 'ध्य हुच्छेने' । यजेर्य इति । 'देवशब्दे उपपदे' इत्यादिः । प्रत्यय. स्वरेणाऽन्तोदात्तत्वे कृदुत्तरपदप्रकृतिस्वरः । स्त्रीलिङ्गे एवेदं निपातनम् । पृच्छेः
| SR No. | 006151 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 716 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |