Page Text
________________
प्रकरणम् ६८] बालमनोरमा-तत्त्वबोधिनीसहिता। [३२३ (निरोधश्चोरस्येत्यर्थः )। ३२२१ प्रेलिप्सायाम् । (३-३-४६) पात्रप्रप्राहेण चरति भिक्षुः । अन्यत्र पात्रप्रप्रहः । ३२२२ परौ यज्ञे । (३-३-४७) उत्तरः परिमाहः । स्फ्येन वेदे। स्वीकरणम् । ३२२३ नौ वृ धान्ये । (३-३-४८) वृ इति लुप्तपञ्चमीकम् । नीवाराः । धान्ये किम्-निवरा कन्या । किन्विषयेऽपि बाहुलकादप् । प्रवरा सेना प्रवरा गौरितिवत् । एवं च स्त्रीलिङ्गोऽपि । ३२२४ उदि श्रयतियौतिपूद्धवः । ( ३-३-४६) उच्छ्रायः । उद्यावः । उत्पावः । उवावः । कथं 'पतनान्ताः समुच्छ्रयाः' इति । बाहुलकात् । ३२२५ अप्रत्ययस्थापवादः । अवाह इत्यस्य विवरणम् । छेदः पदस्येति । पुरोहितमित्यादिसमस्तपदस्य पुरः हितमित्यादि विभज्य पठनमवग्रह इत्यर्थः । अत्र शापानवगमान घञ् । निग्रह इत्यस्य विवरणम् निरोधश्चोरस्येति । प्रे लिप्सायाम् । प्र इत्युपपदे प्रहधातोर्घञ् स्यात् लिप्सायामित्यर्थः । 'ग्रहवृनिश्चिगमश्व' इत्यपोऽपवादः । पात्रप्रवाहेण चरति भिक्षुरिति । भिक्षालाभायेति गम्यते । अन्यत्रेति । लिप्सायामगम्यायामित्यर्थः । परौ यज्ञे । परि इत्युपपदे प्रहधातोर्घञ् स्यात् यज्ञे प्रयुज्यमाने इत्यर्थः । 'महबह इत्यपोऽपवादः । उत्तरः परिग्राह इति । 'वसवस्त्वा' इत्यादिमन्त्रैः पूर्वः परिप्राहो वेदेरुतः । तदपेक्षयाः द्वितीय इत्यर्थः । स्फ्येनेति । स्फ्यः खड्गाकृतिः दारुमयो पात्रविशेषः । तेन समन्ताल्लेखया वेदिदेशस्य स्वीकरणं परिप्राह इत्यर्थः । नौ वृ धान्ये । नि इत्युपपदे वृधातोर्घमित्यर्थः । 'प्रहह' इत्यपोऽपवादः । नीवारा इति । 'उपसर्गस्य घश्यमनुष्ये' इति दीर्घः । निवरा कन्येति । नितरां वरणीयेत्यर्थः। 'प्रहह' इत्यप् । ननु प्रवरा कन्येत्यत्र कथमप् , स्त्रियां किनः प्रसवात् नपत्र वाऽसरूपविधिः प्रवर्तते । 'अजब्भ्यां स्त्रीखलनाः विप्रतिषधेन' इत्युक्तरित्यत आह क्तिन्विषयेऽपीति। तत्र वृद्धप्रयोगं प्रमाणयति प्रवरा सेना प्रवरा गौरितिवदिति । ननु 'घमजबन्ताः पुंसि' इत्यबन्तस्य पुंस्त्वात् स्त्रीत्वं दुर्लभमित्यत आह-एवं चति । उक्तवृद्धप्रयोगादित्यर्थः । लोकाश्रयत्वाल्लिनस्येति भावः । उदि श्रयति । उत् स्वभावतश्चेदमणिनुणन्तं नपुंसकम् । आक्रोशे । 'प्रहह-' इत्यपि प्राप्तेऽयमारम्भः । अवग्रहः पदस्येति । छेदविशेष इत्यर्थः । निग्रहो निरोधः। प्रे लिप्सायाम् । लिप्सायां किम् । देवदत्तस्य प्रप्रहः । प्रकृष्टोऽभिनिवेश इत्यर्थः । पात्रप्रमाणेति। भिक्षापात्रोपादानेन पात्रं गृहीत्वेति यावत् । नौ वृ । नौ उपपदे वृक्षो भावादी घञ् स्यात् । निवरा कन्येति । 'प्रहपृ-' इत्यादिना कर्मण्यप् । ननु स्त्रीत्वविशिष्टे कर्मणि परत्वात् विना भाव्यम् 'अजन्भ्यां स्त्रीखलनाः' इत्युक्तेरत श्राह क्ति.
| SR No. | 006151 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 716 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |