Page Text
________________
प्रकरणम् ६८] बालमनोरमा-तत्त्वबोधिनीसहिता। [३१६ कृ धान्ये । (३-३-३०) कृ इत्यस्माद्धान्यविषयकादुन्न्योर्घम्स्यात् । उस्कारो निकारो धान्यस्य, विक्षेप इत्यर्थः । धान्ये किम्-भिक्षोस्करः । पुष्पनिकरः । ३२०२ यो समि स्तुवः । (३-३-३१ ) समेत्य स्तुवन्ति यस्मिन्देश छन्दोगाः, स देशः संस्तावः । यज्ञे किम्-संस्तवः परिचयः । ३२०३ प्रे स्त्रोऽयने । (३-३-३२) अयज्ञे इति छेदः । यज्ञे इति प्रकृतत्वात् । प्रस्तारः। अयज्ञे किम्-बर्हिषः प्रखरो मुष्टिविशेषः।३२०४ प्रथने वावशब्दे । (३-३-३३) विपूर्वास्तुणातर्घन्स्यादशन्दविषये प्रथने । पटस्य विस्तारः । प्रथने किम्तृणविस्तरः । प्रशन्दे किम्-ग्रन्थविस्तरः।३२०५छन्दोनानि च। (३-३-३४) मा इत्यनुवर्तते । विष्ठारपङ्तिश्छन्दः । विस्तीर्यन्तेऽस्मिन्नचराणीत्यधिकरणे घम् । ततः कर्मधारयः । ३२०६ छन्दोनानि च। (८-३-६४) विपूर्वस्य स्तृणातेघनन्तस्य सस्य षत्वं स्याञ्छन्दोनाम्नि । इति षत्वम् । ३२०७ उदि ग्रहः। (३-३-३५) उग्राहः । ३२०८ समि मुष्टी । (३-३-३६ ) मन्जस्य संग्राहः । मुष्टौ किम्-द्रव्यस्य संग्रहः । ३२०६ परिन्योर्नीणो ताभ्रेषयोः । (३-३-३७) परिपूर्वाग्मयतेर्निपूर्वादिणश्च पपदयोघनित्यर्थः, अनपवादः । कृ धान्ये । कृ इति लुमपञ्चमीकम् , तदाह कृ इत्यस्मादिति । यक्षे समि स्तुवः। समित्युपपदे स्तुधातोर्घञ् स्याद् यज्ञविषये प्रयोग इत्यर्थः । अधिकरणे ल्युटोऽपवादः। संस्तव इत्यस्य विवरणम् परिचय इति । स्त्रोऽयक्षे । प्रकृतत्वादिति। यज्ञे इति तु च्छेदो न भवति । पूर्वसूत्रायज्ञग्रहणानुवृत्त्यैव सिद्धरित्यर्थः। प्र इत्युपपदे स्तधातोर्घजित्यर्थः। प्रस्तार इति। इष्टकासंनिवेशविशेष इति याज्ञिकाः। प्रथने वावशब्दे। वो अशब्दे इति च्छेदः, तदाह विपूर्वादिति । छन्दोनानि च विपूर्वात् स्तुधातोर्घञ् स्याद् अक्षरेयत्तात्मकच्छन्दसः संज्ञायामित्यर्थः । शब्दविषयत्वात् पूर्वेणाप्राप्ते वचनम् । कर्मधारय इति । विष्टरश्चासौ पङ्क्तिश्चेति विग्रह इति भावः । ननु 'सात्पदाद्योः' इति निषेधादादेशसकाराभावाच्च कथमिह षत्वमित्यत आह छन्दोनाम्नीति । वृक्षासनयोर्विष्टरः' इत्युत्तरं सूत्रम् । वेदप्रसिद्धसंज्ञायां विष्टरशब्दो निपात्यत इत्यर्थः । उदि ग्रहः । उदित्युपपदे प्रहधातोः घनियर्थः। 'प्रहवृदृनिश्चिगमश्च' इत्यप्प्रत्ययस्य वक्ष्यमाणस्यापवादः । समि मुष्टौ । समित्युपपदे ग्रहधातोर्घञ् स्याद् मुष्टिविषये धात्वर्थे प्रापणे इत्यस्मादचो यत् । यज्ञे समि । अधिकरणे ल्युटोऽपवादोऽयं पञ्। छन्दो। शब्दविषयत्वात्पूर्वेणाप्राप्ते वचनम् । केचित्तु प्रस्तारपहिरेित्यादिप्रयोगानुरोधेनात्र वाविति नानुवर्तयन्ति । उदि ग्रहः । भावादी घञ् स्यात् । 'महबह-' इति प्राप्त
| SR No. | 006151 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 716 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |