Page Text
________________
प्रकरणम् ६७ ] बालमनोरमा-तत्त्वबोधिनीसहिता ।
[ २६६
७
शङ्कर्ना' । ५४८ मूशक्यविभ्यः क्लः । मूलम् । शक्तः प्रियंवदे | अम्ब्लो रसः । बाहुलकादमेः ! अम्लः । ५४६ माछाससिभ्यो यः । माया । छाया । सस्यम् । बाहुलकात्सुनोतः । ' सव्यं दक्षिणवामयोः ।' ५५० जनेर्यक् । 'ये विभाषा' ( सू २३१६ ) । जन्यं युद्धम् । जाया भार्या । ५५१ अन्यादयश्च । यगन्ता निपात्यन्ते । हन्तेर्यक् श्रडागम उपधालोपश्च । श्रन्या माहेयी ।
प्रत्ययः । धिष्ण्य इति । निवृषा प्रागल्भ्ये, अस्माद् रायप्रत्ययः, धातोरुपधाया ऋकारस्य इकारः, रपरत्व भावः, गुणाभावश्च निपात्यते । 'धिष्ण्यं स्थाने गृहे भनौ भाग्यं कर्म शुभाशुभम्' इत्यमरः । शल्यमित्यत्राह शलेरिति । शल गता - वित्यस्मादित्यर्थः । मूशक्यविभ्यः क्लः । मृङ् बन्धने, शक्ल शक्तौ, अवि शब्दे, एभ्यः क्तप्रत्यय इत्यर्थः मूलमिति । कित्त्वान्न गुणः । शक्ल इति । 'दुर्मुखौ मुखराबद्धमुखौ, शक्लः प्रियंवदे' इत्यमरः । माच्छाससिभ्यो यः । मा माने, छो छेदने, सवने, एभ्यो प्रत्यय इत्यर्थः । स्पष्टम् । जनेर्यक् । जन जनने, अस्माद्यक् इत्यर्थः । यः किमुत्तरार्थम् | त्वं स्मारयति ये विभाषेति । अन्यादयश्च । यगन्ता निपाल न्ते । निपातनमेवाह हन्तेरिति । यक् श्रडागमश्च निपात्यते । उपधालोपस्तु गम इनजनखनेत्येव सिद्धः । उपधालोपे हो हन्तेरिति कुत्वम् ।
रायप्रत्ययश्चेति बोध्यम् । 'धिष्यं स्थाने गृहे भेsaौ' इत्यमरः । 'धिष्ण्यं स्थानाग्निसद्मसु । ऋते शक्तौ च' इति मेदिनी । शलेः । शल गतौ । ' शल्यं तु न स्त्रियां शङ्कौ क्लीबं देवेडेषु तोगरे । मदनद्रुश्वाविधोर्ना' इति मेदिनी । 'धिष्यं स्थाने च ऋक्षे च धियोsaौधिप्यमालये' इति धरणिः । शलेः । शल गतौ । 'शल्यं तु नस्त्रियां शङ्कौ क्लीबं दवेंरेंषु तोमरे । मदनद्रुश्वाविधोन' इति मेदिनी । मूशकि । मूड् बन्धने, शक्ल शक्तौ, ग्रवि शब्दे । 'मूलं शिफाद्ययोः । मूलं वित्तन्तिके' इति मेदिनी । 'शक्तः प्रियंवदे' इति विशेष्यनिनेऽमरः । अमेरिति । श्रम रोगे चुरादिरण्यन्तः । बाहु तकादेव वोपधाह्रस्वः । 'अम्लो रसविशेष स्यादम्ला चाङ्गेरिकौषधौ' इति मेदिनी । माछा । मा माने, छो छेदने, बस स्वने । माया स्याच्छाम्बरी बुद्ध्योर्मायः पीताम्बरे' इति मेदिनी । छाया स्यादातपाभावे प्रतिबिम्बार्कयोषितोः । पालनोत्कोच पोः कान्तिसच्छोभापङ्किषु स्त्रियाम्' इति विश्वमेदिन्यौ । ‘वृत्तादीनां फलं सस्यम्’ : त्यमरः । सुनोतेरिति । षुञ् अभिषवे, 'सव्यं वामे प्रतीपे च' इति मेदिनी । जनेः । जन जनने । यकः कित्त्वमुत्तरार्थम् । 'जन्यं हट्टे परीवादे सङ्ग्रामे च नपुंसकम् । जन्या मातृवयस्यायां जन्यः स्याज्जन के पुमान् । त्रिषूत्पाद्यजनित्रोश्च नवोढाज्ञातिभृत्ययोः । स्निग्धे' इति मेदिनी । आत्वपक्षे रूपमाह जायेति । अघ्न्या ।
| SR No. | 006151 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 716 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |