Page Text
________________
१५६ ]
सिद्धान्तकौमुदी |
[ उणादिकठिकुठिगडिगुडिशिभ्य एरक् । पतेरः पक्षी गन्ता च । कठेरः कृच्छ्रजीवी । कुठेरः पर्णाशः । बाहुलकान्नुम्न्न । गडेरो मेघः । गुडेरो गुडकः । दंशेरो हिंस्रः । ५६ कुम्बेर्नलोपश्च । कुबेरः । ६० शदेस्त च । शतेरः शत्रुः । ६१ मूलेरादयः । एरगन्ता निपात्यन्ते । मूलेरो जटा । गुधेरो गोप्ता । गुहेरो लोहघातकः । मुहेरो मूर्खः । ६२ कबेरोतच् पश्च । कपोतः पत्ती । ६३ भातेर्डवतुः । भातीति भवान् । ६४ कठिचकिभ्यामोरन् । कठोरः । चकोर: । ६५ किशोरादयश्च ।
गुपिलः तिजिलः गुहिलः । मिथिलादयश्च । मिथिलादय इलच्प्रत्ययान्ता निपात्यन्ते । मिथिला इत्यत्र मन्थ विलोडने इत्यस्माद् इलचि तस्य कित्त्वाद् अनुनासिकलोपो ऽकारस्य इकारो निपात्यते । पथे गतावित्यस्मात्पथिल इति रूपम् । पतिकठिकुठि । पत्लृ गतौ, कठ कृच्छ्रजीवने, कुठि कृच्छ्रजीवने, गड सेचने, गुड रक्षायाम्, दंश दशने, एषां द्वन्द्वात् पञ्चमी । एभ्य एरक् स्यात् । पतेरः, कठेरः, कुठेरः । ननु कुठिधातोरिदित्त्वाद् 'इदितो नुम्धातो:' इति नुम् स्यादत आह बाहुकादिति । कुम्बेर्नलोपश्च । कुबि श्राच्छादने इत्यस्माद् एरम् । कुबेर इति रूपम् । शदेस्त च । शदलृ शातन इत्यस्माद् एरक् स्यात् तकारश्वान्तादेशः । शतेर इति रूपम् । मूलेरादयः । एरगन्ता निपात्यन्ते । मूलेर इति । मूल प्रतिष्ठायामित्यास्मादरक् । गुधेर इति । गुध परिवेष्टने
>
।
गुहेर इति । गुहू संवकबेरोतच् पश्चेति छेदः ।
।
रणे । मुहेर इति । मुह वैचित्ये । कबेरोतच् पश्च कबृ वर्णे इत्यस्माद् ओतच् स्यात् पकारश्वान्तादेशः । कपोतः पक्षिविशेषः । ' कपोतः
तिज निशाने, गुहू संवरणे । मिथिलादयश्च । मथे विलोडने । अकारस्येत्वं निपातनात् । पथे गतौ । पतिकठि । पत्लृ गतौ, कठ कृच्छ्रजीवने, कुठि च गड सेचने, गुड रक्षायाम्, दंश दशने । कुठिधातोरिदित्त्वाद् नुमि प्राप्ते ह बाहुलकादिति । कुम्बेः । कुबि आच्छादने । श्रन्येषामैश्वर्यं कुम्बतीति कुबेरः । ‘कुबेरस्नयम्बकसखः' । शदेः । शदल शातने । मूलेरा । मूल प्रतिष्ठायाम्, गुध परिवेष्टने, गुहू संवरणे, मुह वैचित्ये । कबेः । कबृ वर्णे । ' कपोतः स्याच्चित्रकण्ठे पारावतविहङ्गयोः' इति मेदिनी । ' कपोतः पक्षिमात्रेऽपि' इति त्रिकाण्डशेषः । अत्र श्रोतचश्चित्त्वं प्रामादिकम् । 'यत्कपोतः पदमग्नौ कृणोति' 'देवाः कपोत इषितो यदिच्छन्' इत्यादौ सर्वत्र प्रत्ययस्वरेण मध्योदात्तस्यैव पठ्यमानत्वादित्याहुः । भातेः । भा दीप्तौ । भवानिति सर्वनामशब्दोऽयम् । कठि । कठ कृच्छ्रजीवने, चक तृप्तौ । कठोरः कठिनः पूर्णश्च । ‘कठोरताराधिपलाञ्छनच्छविः' इति माघः । चकोरः पतिभेदः । किशोरा । शृ हिंसायाम् । षह मर्षणे । 'किशोरोऽश्वस्य शावके । तैलपर्योषधौ च
1
| SR No. | 006151 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 716 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |