Page Text
________________
प्रकरणम् ६६ ] बालमनोरमा-तत्त्वबोधिनीसहिता। [१०९ २०१४) इति दीर्घः । 'लियो दीर्घात्' (स ३०१५) इति नस्वम् । प्रवीणः सः। ३०८१ वाऽक्रोशदैन्ययोः । (६-४-६१) लियो निष्ठायां दीर्थो वा स्यादा. कोशे दैन्ये च । क्षीणायुभव । शितायुर्वा । पीणोऽयं तपस्वी, चितो वा। ३०८२ निनदीभ्यां स्नातेः कौशले। (८-३-८९) प्राभ्यां नातेः सस्य पः स्यास्कौशले गम्ये । निष्णातः शास्त्रेषु । नया नातीति नदीष्णः। 'सुपि-'' (सू २६१६) इति कः । ३०८३ सूत्रं प्रतिष्णातम् । (८-३-१०) प्रते: स्नातेः षत्वम् । प्रतिष्णातं सूत्रम् । शुद्धमित्यर्थः । अन्यत्र प्रतिस्नातम् । ३०८४ कपिष्ठलो गोत्रे । (-३-६१) कपिष्ठलो नाम यस्य, कापिष्ठलिः पुत्रः । गोत्रे किम्-कपीना स्थलं कपिस्थलम् । ३०८५ विकुशमिपरिभ्यः स्थलम् । (८-३-१६) एभ्यः स्थलस्य सस्य षः स्यात् । विष्टलम् । कुष्ठलम् । शमिष्ठलम् । परिष्ठतम् । ३०८६ गत्यर्थाकर्मकश्लिषशीस्थासवसजनरुहजीर्यतिभ्यश्च । (३-४-७२) एभ्यः कर्तरि नः स्थानावकर्मणोश्च । गङ्गा गतः । गङ्गां प्राप्तः। म्लानः सः । अचमीमाश्लिष्टो हरिः। शेषमधिशयितः वाऽक्रोशदैन्ययोः। अण्यदर्थ इत्यनुवर्तते। एयदर्थो भावकर्मणी इत्युक्तम् । माक्रोशे उदाहरति क्षीणायुर्भवेति । 'गत्यकर्मक-' इति कर्तरि क्तः । दैन्ये उदाहरति क्षीणोऽयं तपस्वीति । कृश इत्यर्थः । निनदीभ्याम् । सस्य षः स्यादिति । 'सहेः साडः सः' इत्यतः स इति षष्ठयन्तमनुवर्तते, 'अपदान्तस्य मूर्धन्यः' इत्यप्यधिकृतमिति भावः । निष्णात इति । कुशल इत्यर्थः। नदीष्ण इति । नद्यां कुशलं स्नातीति विग्रहः। सुपीति क इति । 'सुपि स्थः' इत्यत्र सुपीति योगविभागात् क इत्यर्थः । गत्यर्थ । गत्यर्थ, अकर्मक, श्लिष, शीङ, स्था, प्रास, वस, जन, रुह, जीर्यति एषां दशानां द्वन्द्वः । 'लः कर्मणि च भावे च-' इत्यतो भावे कर्मणीति 'आदिकर्मणि क्लः कर्तरि च' इत्यतः कर्तरि इति चानुवर्तते, तदाह एभ्य इत्यादिना । कर्तरीत्येवानुवृत्तौ भावकर्मणोर्ने स्यादिति तयोरप्यनुवृत्तिः । गङ्गां गत इति । कर्तरि क्तः । गङ्गां प्राप्त इति । 'प्राप्त व्याप्तौ' उपसर्गव. शागतौ वर्तते । अकर्मकादुदाहरति म्लान इति । क्षीण इत्यर्थः । संयोगादेः-' इति निष्ठानत्वम् । आश्लिष्ट इति। आलिहितवानित्यर्थः । ननु अकर्मकत्वादेव सिद्धे शीडादीनां पुनर्ग्रहणं व्यर्थमित्यत आह शेषमधिशयित इति । शेषे शयितवाप्रशब्द आदिकर्मद्योतनार्थः । केनोक्तत्वात्कर्तरि प्रथमा। कर्मण्यनुक्तत्वाद् द्वितीया । प्रकृतः कटस्तेनेति कर्मणि प्रयोगे तु विपर्ययः। नदीष्ण इति । नयां स्नातो नदीस्नानेन कुशल इत्यर्थः । गत इति । 'अनुदात्तोपदेश-' इति मलोपः । प्राप्त
| SR No. | 006151 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 716 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |