Laghu Siddhant Kaumudi Part 03

SR No.: 006150
Original Sutra Author: N/A
Author: Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd
Publication Year: 1982
Total Pages: 714
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 18 MB

Page 91

८८] सिद्धान्तकौमुदी।
[ भ्वादिकस्थते । एधादयोऽनुदात्ततो गताः।
अथाष्टात्रिंशत्तवर्गीयान्ताः परस्मैपदिनः । अत ३८ सातस्यगमने । प्रतति । 'प्रत प्रादेः' (स २२४८)। भात पावतुः पातुः। लुङि प्रातिस् ई त् इति स्थिते । २२६६ इट ईटि । (८-२-२८) इटः परस्य सस्य लोपः स्यादीटि परे । 'सिज्लोप एकादेशे सिद्धो वाच्यः' । मातीत् प्रातिष्टाम् प्रातिषुः । २२६७ वदवजहलन्तस्याचः । (७-२-३) वदेवजेई लन्तस्य चाङ्गस्याचः कौटिल्यं वक्रीभवनम् । ग्रन्थत इति । इदित्त्वान्नुम् । कत्थेति। अविद्यमानगुण. ज्ञापनं श्लाघा । अथाष्टात्रिंशदिति । अष्टौ च त्रिंशदिति द्वन्द्वः, अष्टाधिका त्रिंशदिति वा । 'घष्टनः संख्यायाम्-' इत्यात्वम् । अष्टत्रिंशदिति पाठे तु अष्टेति पृथक्पदम् । परस्मैपदिन इति । अनुदात्तस्वरितमित्त्वाभावात् 'शेषात् कर्तरि-' इति परस्मैपदिन एवेति भावः । अतेति । सातत्यगमनं संततगमनम् । लिटि एलि द्वित्वे हलादि. शेषे अ अत् अ इति स्थिते पररूपे प्राप्ते आह अत प्रादेरिति । इति दीर्घ इति शेषः । तथा च अभ्यासाकारस्य दीर्घे सति सवर्णदीर्घः, तदाहं प्रातेति । अकारस्य हल्मध्यस्थत्वाभावादेत्वाभ्यासलोपौ न । लुङीति । अतधातोलस्तिपि 'इतश्च' इति इकारलोपे, च्लेः सिचि, तस्य इडागमे 'अस्तिसिचोऽपृक्त' इति ईडागमे आटि वृद्धौ
आतिस् ई त् इति स्थिते सतीत्यर्थः । इट ईटि। इट इति पञ्चमी । 'रात्सस्य' इत्यतः सस्येति 'संयोगान्तस्य -' इत्यतो लोप इति चानुवर्तते, तदाह इटः परस्येति । एवं च प्राति स ई त् इति स्थिते सकारस्य लोपे प्राति ई त् इति स्थिते सवर्णदीर्घ
आतीदिति रूपं वक्ष्यति। तत्र सलोपस्यासिद्धत्वात् कथं सवर्णदीर्घ इत्यत आह सिज्लोप एकादेशे सिद्धो वक्तव्य इति । आतिष्टामिति । लुलस्तस् । तस्य ताम् । च्लेः सिच् । तस्य इटि पाटि वृद्धौ षत्वम् । अपृकत्वाभावेन इंडभावात् सलोपो न। आतिषुरिति । लुडो झिः। च्लेः सिच्। जुस् , इद्, प्राट् , वृद्धिः, षत्वम् , रुत्वविसौं । आतीः श्रातिष्टम् प्रातिष्ट । आतिषम् प्रातिष्व प्रातिष्म । अत्र वृद्धिमाप्रहनः, प्रहलवान् । इह 'हादो निष्ठायाम्' इत्युपधाहखः । श्लाघायामिति । अविद्यमानगुणसम्बन्धज्ञापनं श्लाघा । प्राततुरिति । हल्मध्यस्थत्वाभावादेत्वं न । इट ईटि । 'संयोगान्तस्य लोपः' इत्यतो लोप इति 'रात्सस्य' इत्यतः सस्येति चानुवर्तते, तदाह लोपः स्यादिति । इटः किम् , अहार्षीत् । ईटि किम् , आतिष्टाम् । प्रातिषुः । सिज्लोप इति । अत्र वदन्ति-सलोप इति वक्तव्ये सिग्रहणं 'झलो झलि' इत्यादिसूत्रत्रयं सिज्विषयकमिति ज्ञापनार्थम् । तेनेह न-सोमसुत् । स्तोता । द्विष्टराम् । द्विष्माम् । 'घि च' इति सूत्रे तु वामनमते सिचो लोपः । भाष्य