Laghu Siddhant Kaumudi Part 03

SR No.: 006150
Original Sutra Author: N/A
Author: Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd
Publication Year: 1982
Total Pages: 714
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 18 MB

Page 645

६४२] सिद्धान्तकौमुदी। [लकारार्थपर। २८१० कामप्रवेदनेऽकचिति । (३-३-१५३) स्वाभिप्रायाविष्करखे गम्यमाने लिङ्ग स्थापन कश्चिति । कामो मे मुजीव भवान् । अकञ्चिति इति किम्-कञ्चिजीवति । २८११ सम्भावनेऽलमिति चेत्सिद्धाप्रयोगे । (३-३-१५४ ) मनमर्थोऽत्र प्रौतिः । सम्भावनमित्वसमिति च प्रथमया सतम्या च विपरिणम्यते । सम्भावनेऽये लिए स्यात्, सच्चेसम्भावनमवमिति उत अपि वेति । उत हन्यादषं हरिः, अपि हन्यादपं हरिरित्यन्वयः । उतापी बाढमित्यर्थको । गम्यते इति । उत दण्डः पतिष्यतीत्यत्र उतशब्देन प्रश्नो गम्यते । अपिधास्यति द्वारमित्वत्र अपिना धाधातोः प्रच्छादनार्थकत्वं मम्यत इत्यर्थः । इतः प्रभृतीति । 'बोताप्योः' इति मर्यादायामाइ । 'उताप्योः' इत्यतः प्राग् भूत लिनिमित्ते लुङ् वेत्यधिक्रियते । 'उताप्योः-' इत्यादिसूत्रेषु भूते 'लिनिमित्ते लर क्रियातिपतौ' इत्येवाधिक्रियते इत्युक्तम् । एवं व 'उताप्यो:-' इति सूत्रप्रमृति - लिनिमित्त क्रियाविपत्ती भूते लुब्लेिवाधिकियते, न तु वाग्रहणम् । अतो नित्यमेवात्र विषये कियातिपत्तौ भूते भविष्यति च लुम्त्यिर्थः । कामवेदनेतकञ्चिति । प्रकश्चितीति च्छेदः, दाह न तु कञ्चितीति । सर्वलकार रापवादः । अभिप्राय इच्छा । काम इति । भवान् भुञ्जीतेति मे कामः, इच्छेत्यर्थः । अत्र लिनिमित्तस्य सत्त्वात् कियातिपत्ती भूतेऽपि नित्यं लिए । प्रश्न एवायं कामप्रवे. दनद्योतक इति प्राप्तिः । अत्र कविच्छन्दस्य इच्छार्थकस्वाभावादिच्छाष्विति वक्ष्यमाणं नात्र प्रवर्तते । संभावने । मलमर्थोऽत्र प्रीतिरिति । पर्याप्तिरित्यर्थः । विपरिणम्यते इति । संभावने इति यत् सप्तम्वन्तं तद् भावत्वं प्रथमया संभावनमिति च विपरिणम्यते। बत्तु भलम् इति प्रथमान्तं तद् भावर्त्य सप्तम्या अलमि इति च विपरिणम्यत इत्यर्थः। छान्दसं विभक्तिव्यत्ययमाश्रित्येति शेषः। तथाच संभावने इति सप्तम्यन्तं संभावनमिति प्रथमान्तं च लभ्यते । तथा अलम् इति प्रपमान्तम् अलमि इति सप्तम्यन्तं च लभ्यते । तत्र संभावने इति सप्तम्यन्त. मनिर्देशपरम् , तदाह संभावनेऽथै लिङ स्यादिति । उत्कटान्यतरकोटिक मताहनिष्यहस्युं राजा । नाहन न हनिष्यतीति गम्यते । कामप्रवेदने । लिङ स्यादिति। कालत्रये सर्वलकारापवादः। कविजीवतीति । कामो मे इत्यनुषानीयम् । 'वर्तमानसामीप्ये-' इति लट् । समावनेऽल। प्रीतिरिति । पर्याप्तिरि. पर्यः । प्रथमया सतम्या वेति । संभावने इति ससम्बन्तं प्रथमया विपरिणम्यते । मलमिति प्रथमान्तं सप्तम्बेति संबन्धः । समावनेय इति । ननु प्रकमया विपरिणमितत्वात्कषमत्र सतम्बर्षलाम इति चेत् । अत्राहु:-संभावनेऽलमि