Laghu Siddhant Kaumudi Part 03

SR No.: 006150
Original Sutra Author: N/A
Author: Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd
Publication Year: 1982
Total Pages: 714
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 18 MB

Page 503

५०० ]
सिद्धान्तकौमुदी। [ यङ्लुक् माधवादिसंमतं च । मध्य बन्धने, मयं यान्त ऊभावी। 'तेवृ देव देवने' इत्यादयो वान्ताः । हय गती जाहयोति, जाहति जाहतः जाहयति । जाहयीषि, जाहसि । वलि लोपे यजादी दीर्घः, जाहामि जाहावः जाहामः। हर्य गतिकान्स्योः, जाहीति, जाहति जाहर्तः जाहर्यति । लोटि जाहि । अजाहः प्रजाहर्ताम् अजाहयुः। मव बन्धने । २६५४ ज्वरत्वरस्रिव्यविमवामुपधायाश्च । (६-४-२०) ज्वरादीनामुपधावकारयोरूट् स्यात्क्वी इति सूत्रस्थभाष्यमूलकत्वादिति भावः । ननु ज्ञापनस्य सामान्यापेत्तत्वं कुतो नाश्रीयते इत्यत आह माधवादिसंमतं चेति । उक्तविशेषवत्त्वमिति शेषः । ऊठभावीति। अतो नास्य यजलगिति भावः । वान्ता इति । ऊभाविन इति शेषः । नेतेषामपि यड्लगिति भावः । ऊभाविनामिति विशेषणस्य व्यावय॑माह हय गताविति । अस्य यान्तत्वेऽपि ऊविषयत्वाभावादस्त्येव यङ्लगिति भावः। जाहतीति । तिप ईडभावे 'लोपो व्योः-' इति यलोपः । भिपि ईडभावे जाहय् मि इति स्थिते पाह वलि लोपे इति । ईटि जाहयामि जाहयांचकार । जाहयिता । जाहयिष्यति । लोटि जाहयीतु जाहतात् जाहताम् जाहयतु । जाहहि । जाहयानि जाहयाव । ललि अजाहयीत् अजाहत् अजाहताम् अजाहयुः । अजाहयीः 'प्रजाहः अजाहतम् अजाहत । अजाहयम् अजाहाव अजाहाम । जाहय्यात् । लुहि "मयन्त-' इति न वृद्धिः । 'अस्तिसिच:-' इति नित्यमीट् । अजायीत् अजाहयिष्टाम् । अजाहयिष्यत् । जाहीति । तिपि जाहए ति इति स्थिते ईडभावे यलोपः । जाहहींति । हौ यलोपः । लम्तिपि अजाहय त् इति स्थिते यलोपः। हल्ड्यादिना तकारलोपः । रेफस्य विसर्ग इति मत्वाह अजाह इति । सिप्यप्येवं रूपम् । ज्वरत्वरनि. व्यविमवामुपधायाश्च । ज्वर, त्वर, त्रिवि, अवि, मव् एषां द्वन्द्वः । 'च्छ्वोः शूर्-' इत्यतो वकारग्रहणम् ऊमहणम् अनुनासिके इति च नुवर्तते । छस्य श इति नानुवर्तते, ज्वरादिषु छस्य प्रभावेन असंभवात् । 'अनुनासिकस्य विझलोः विति' इत्यतः क्विझलोरिति चानुवर्तते । चकारो वकारसमुच्चयार्थः, तदाह मव बन्धने । जाहामीति । ईट्पक्षे जाहयामि । लोटि जाहयीतु । जाहतु । जाहतात् । जाहताम् । जाहयतु । जाहहि, जाहतात् । जाहयानि । जाहयाव । जाहयाम । लडि अजाहयीत् , अजाहत् । अजाहताम् । अजायुः । अजाहयीः, अजाहः । अजाहतम् । अजाहत । अजाहयम् । अजाहाव। अजाहाम । जाहय्यात् । 'झयन्तक्षण-' इति वृद्धिनिषेधः। अजाहयीत् । अज हयिष्टाम् । अजाहविष्यत् । ज्वरत्वर । ज्वर रोगे। सित्वरा संभ्रमे । अत्र वृत्तौ भलादौ क्तिीत्युक्तम् ,