Laghu Siddhant Kaumudi Part 03

SR No.: 006150
Original Sutra Author: N/A
Author: Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd
Publication Year: 1982
Total Pages: 714
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 18 MB

Page 501

४६८ ]
सिद्धान्तकौमुदी ।
[ यङ्लुक्
1
श्रजर्घाः । श्रजधत् अजर्गधिष्टाम् । पाप्रच्छीति, पाप्रष्टि । तसादौ 'प्रहिज्या-' ( सू २४१२ ) इति संप्रसारणं न भवति, शितपा निर्देशात 'वोः शूड्-' ( सू २५६१ ) इति शः । 'वश्व -' ( सू २६४ ) इति षः । पामष्टः पाप्रच्छति । पाप्रश्मि पाप्रच्छ्वः पाप्रश्मः । 'यकारवकारान्तानां वभाविनां यङलुङ्ग
1
स्थिते 'रो रि' इति लोपे, 'ठूलोपे -' इति दीर्घे, शिष्टरेफस्य विसर्गे, अजर्धाः इति रूपमित्यर्थः । श्रजर्गृद्धम् श्रजद्ध । श्रजर्गृधम् अजर्गृध्व राजगृध्म । लुब्याह अजर्धीदिति । 'अस्ति सिचः -' इति नित्यमीद् । पाप्रच्छीतीति । 'प्रच्छ ज्ञीप्सायाम्' अस्माद्यब्लुगन्ताल्लटस्तिपि ईटि रूपम् । इडभावे आह पामपीति । 'वश्व-' इति छस्य षः । तकारस्य ष्टुत्वने टः । 'च्छ्वो:-' इति छस्य शकारस्तु नात्र भवति, तस्य अनुनासिकादौ प्रत्यये क्वौ झलादौ किति ङिति च विहितत्वात् । ननु तिपः पित्त्वेन ङित्त्वाभावाद् 'प्रहिज्या-' इति संप्रसारणाभावेऽपि तसो वित्त्वात् संप्रसारणं दुर्वारमित्यत श्राह तसादाविति । शितपेति । 'प्रहिज्या-' इति सूत्रे पृच्छतीति शितपा निर्देशादित्यर्थः । पप्रच्छतीति । 'अदभ्यस्तात्' इत्यत् । पापच्छीषि । सिपि ईडभावे तु ' च्छ्वो:-' इति छस्य न शः, सिपो फलादित्वेऽपि ङित्त्वाभावात् । किंतु 'वश्व' इति ष एव । ' षढो :-' इति षस्य कः, सस्य षत्वम् । पाप्रति पात्रष्ठः पाठ । पाप्रश्मीति । श्रनुनासिकप्रत्ययपरकत्वात् छस्य 'च्छ्वो:-' इति श इति भावः । पाप्रच्छ्व इति । श्रत्र ' च्छ्वो:-' इति न शः, वसो झलादित्वाभावात् । पाप्रश्म इति । अनुनासिकादिप्रत्ययपरकत्वात् छस्य शः । पाप्रच्छांचकार । पाप्रच्छिता । पाप्रच्छिष्यति । पाप्रच्छीतु, पाप्रष्टु, पात्रष्टात् पात्रष्टाम् पाप्रच्छतु । हेर्द्धि:, अपित्तेन वित्त्वाद् फलादि - त्वाच्च छस्य शः, तस्य 'वश्व -' इति षः, ष्टुत्वेन धस्य ढः, षस्य जश्त्वेन डः, पाप्रड्ढि । पाप्रच्छानि । लङि तिपि ईटि अपाच्छीत् । ईडभावे तु पाप्रच्छ्त् इति स्थिते हल्यादिना तलोपे छस्य षः, तस्य जश्त्वच । श्रपाप्रट् अपात्रष्टाम् श्रपप्रच्छुः । श्रपाच्छीः, अपात्र अपात्रष्टम् अपाप्रष्ट | अपप्रच्छम् अपाप्रच्छ्व
पाप्रश्म | लिङि पाप्रच्छयात् । लुङि अपाच्छीत् । 'अस्ति सिच् :-' इति नित्यमीद अपाप्रच्छिष्यत् । ऊद्भाविनामिति । 'भू प्राप्तौ' चुरारिराधृषीयः । तस्माद् 'आवश्यकाधमर्ययोर्णिनिः' इति भविष्यदर्थे णिनिः । ऊटं प्राप्स्यतामित्यर्थः ।
ष्टयम्, ‘एकाचः-' इत्यनुवृत्तिः, पूर्वोक्तसमाधानत्रयं चेति । श्रर्धा इति । गृधु अभिकाङ्क्षायाम् । इह अपदान्तस्यापि रेफस्य 'रो रि' इति लोपो भवत्येव, तत्र मण्डूकप्लुत्या पदस्येत्यननुवर्तनात् । पाप्रष्टीति । प्रच्छ शेप्सायाम् । 'ब्रश्च-' इति षः । पाप्रच्छिता । पात्रच्छिष्यति । पाप्रष्टु । पाप्रष्टात् । पाष्टाम् । पाप्रच्छतु ।