Page Text
________________
४६० ]
सिद्धान्तकौमुदी। देड-दिसते । दाइ-दिसति, दिसते । धेट्-धिरसति । धात्र-चित्सति, धित्सते । रिप्सते । लिप्सते । शक्ल-शिक्षति । शक मर्षणे इति दिवादिः स्वरितत्-शिक्षति, शिक्षते । पिस्सति । 'राधो हिंसाया सनीस् वाव्यः' (वा ४६३५ )। रिस्सति । हिंसायाम् किम्-प्रारिरात्सति । २६२४ मुचोऽ. कर्मकस्य गुणो वा । (७-४-५७) सादौ सनि । अभ्यासलोपः। मोक्षते, मुमुक्षते वा वत्सः स्वयमेव । अकर्मकस्य किम्-मुमुक्षति वत्सं कृष्णः । 'न वृद्धयश्चतर्यः' (सू २३४८)। विवृत्सति । तहि तु विवर्तिषते । 'सेऽसिचि-' (सू २५०६) इति वेट् । निनतिषति, निनृत्सति । २६२५ इट् सनि वा। (७-२-४१) वृवृम्भ्यामृदन्ताय सन इड् वा स्यात् । तितरिषति, तितरीपति, इत्यात्त्वे कृते मारूपत्वाविशेषात् 'सनि मीमा-' इत्यत्र उभयोरपि प्राणमिति भावः । दोदाणोरिति । 'दो अवखण्डने' इति धातोः सनि आत्त्वे कृते दारूपाविशेषाद् धुत्वादुभयोर्ग्रहणमिति भावः। दित्सतीति । हलन्ताच' इति किवानोपधागुणः । देङिति । तस्यापि कृतात्त्वस्य दारूपत्वेन घुत्वादिति भावः । दामिति । 'ड्डु दाञ् दाने' इति धातुरपि घुत्वाद् गृह्यत इति भावः। धेडिति। अन्यापि कृतात्वस्य घुत्वात् 'सनि मीमा-' इत्यत्र प्रहणमिति भावः। रिप्सते इति। भधातो रूपम् । लिप्सते इति । लभधातो रूपम्। पित्सतीति। पत्लुधातो रूपम् । पदधातोः पित्सते इति रूपम् । सनि इस वाच्य इति । श्राकारस्येति शेषः । रित्सतीति । सनि इसादेशः । 'अत्र लोपः-' इत्यभ्यासलोपः । मुचोऽकर्मकस्य । सादी सनीति । शेषपूरणमिदम् । 'सः सि-' इत्यतः सीति 'सनि मीमा- इत्यतः सनीति चानुवृत्तेरिति भावः । 'हलन्ताच्च' इति कित्त्वाद् गुणनिषेधे प्राप्ते वचनम् । अभ्यास लोप इति । 'अत्र लोपः-' इत्यनेनेति शेषः । मोतते इति । 'अत्र लोपः-' इत्यभ्यासलोपः। तङि त्विति । 'न वृद्धयः-' इत्यत्र परस्मैपद पहणानुवृत्ते रुतत्वादिति भावः। निनृत्सतीति । इडभावपक्षे 'हलन्ताच' इति कित्त्वान्न गुगाः । न्ताच्च' इति कित्त्वान्नोपधागुणः। शिक्षतीति । ननु निरनुबन्धपरिभाषया 'शक मर्षणे' इत्यस्यैव प्रहणमुचितमिति चेत् । अत्राहुः-इयं हि परिभाषा प्रत्ययप्रहणविषया । अत एव 'जत्रश्च्योः -' इत्यत्र ज़ज़षोरुभयोर्ग्रहणमिति न्यासकारेणोक्त मतोऽत्रापि स्वादिदेवादिकयोर्ग्रहणं युक्तमेवेति । मुचोऽकर्मकस्य । 'हलन्ताच' इति कित्त्वेन गुणाभावे प्राप्ते विधिरयम् । विवृत्सतीति । 'वृद्भ्यः स्यसनोः' इति विकल्पेन परस्मैपदम् । इद् सनि वा । चिकीर्षतीत्यादौ 'अज्झन गमाम्-.' इति दीर्घ कृते नेदं प्रवर्तते । “एकाच उपदेशे-' इत्यत उपदेश इत्य वर्त्य उपदेशे
| SR No. | 006150 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 18 MB |