Page Text
________________
प्रकरणम् ४८] बालमनोरमा-तत्त्वबोधिनीसहिता। [३५३ भर्यति । 'क्ङिति रमागमं बाधित्वा संप्रसारणं पूर्वविप्रतिषेधेन' (वा ४०७८) भृज्ज्यात् भृज्ज्यास्ताम् । भीष्ट, भ्रतीष्ट । प्रभार्तीत् , अभ्रासीत् । अभट, अभ्रष्ट । क्षिप १२८५ प्रेरणे । क्षिपति, क्षिपते । क्षेता। अप्सीत्, अक्षिप्त । कृष १२८६ विलेखने । कृषति, कृषते । ऋष्टा, की। कृष्यात् । कृक्षीष्ट । "स्पशमृश-(वा १२२३) इति सिज्वा । पक्षे क्सः । सिचि अम्वा । अक्रातीत्, अकार्टात् , अकृक्षत । तडि 'लिङ्सिचौ-' (सू २३००) इति कित्त्वादन्न । इति षः, ष्टुत्वेन तकारस्य ट इति भावः । एवं भ्रक्ष्यति, भर्यतीति । षढो:-' इति कत्वे सस्य षत्वमिति विशेषः । मृज्जतु । श्रमृज्जत् । मृजत् । ननु आशीलिडि भ्रस्ज् यात् इति स्थिते यासुटः कित्त्वाद् अहिज्या-' इति संप्रसारणे पूर्वरूपे सकारत्य श्चुत्वेन शकारे शस्य जश्त्वेन जकारे मृज्ज्यात् इति रूपं वक्ष्यति । तद्युक्तम् संप्रसारणं बाधित्वा परत्वाद् रमागमे कृते भात् इति प्रसङ्गादित्यत श्राइ फिङति रमागममिति । आशीलिङस्तलि सीयुटि रागमपक्षे आह भीष्टेति । रमभावे तु अकित्त्वात्सं सारणाभावादाह भ्रतीष्टेति । लुकि परस्मैपदे रमागमविकल्पं मत्वाह अभाीत्, अभ्राक्षीदिति । आत्मनेपदे सिचि रमागमविकल्पं मत्वाह अभष्ट, अभ्रष्टेति । "झलो झलि' इति सिज्लोपः । क्षिप प्रेरण इति । अनिट् । अजन्ताकारवत्त्वाभावात् क्रादिनियमात्थलि नित्यमिट् । चिक्षेपिथ । एवं कृषधातुरपि । चकर्षिथ । लुटि तासि 'अनुदात्तस्य चर्दुपधस्य-' इत्यमागमविकल्पः । अमागमाभावे गुणे रपर त्वम् , तदाह क्रष्टा, कष्टेति । श्राशीर्लिङि परस्मैपदे आह ऋष्यादिति । कित्त्वाई झलादित्वाभावाच्च अभागमो गुणश्च नेति भावः । श्राशीलिङस्तङ्याह कृतीष्टेति । 'लिब्सिचौ-' इति कित्त्वादमागमो गुणश्च नेति भावः । लुङि परस्मैपदे अाह स्पृशमृति सिज्वेति । पक्षे इति । सिजभावपक्षे 'शल:-' इति क्स इत्यर्थः । सिचि अम्वेति । सिपक्षे 'अनुदात्तस्य च-' इत्यमागमविकल्प इत्यर्थः । क्से तु कित्त्वादमागमो नेति भावः । अक्राक्षीदिति । सिचि अमागमे रूपम् । अकार्तीदिति । सिचि अमभावपक्षे हलन्तलक्षणा वृद्धिरिति भावः । क्सादेशपक्षे दोष इति । अयमत्र संग्रह:-रस ऋचेदपिल्लिट्सन्लिङ्सिच्चपरणिक्षु ते । दोषो भ्रस्जे जौ चैवं दोषो यलुकि चाधिकः । साभ्यासस्य हि भृजभावो भवेद्धन्तेर्वधिर्यथा। द्वित्वे पुनर्न लभ्येत स्थानिवत्त्वाद्वधेरिव । तस्मादस्तु यथान्यासं स्वातन्त्र्येऽस्तु रसोरिति' । पूर्वविप्रतिषेधेनेति । नित्यत्वादित्यपि सुवचम् । न च संप्रसारणात्पूर्व धातो रेफस्य पश्चात्तु रमागमे रेफस्येति शब्दान्तरप्राप्त्या संप्रसारणस्य नित्यत्वं नेति शङ्कयम् । लक्ष्यानुरोधेन कृताकृतप्रसङ्गित्वेनापि क्वचिनित्यत्व
| SR No. | 006150 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 18 MB |