Laghu Siddhant Kaumudi Part 03

SR No.: 006150
Original Sutra Author: N/A
Author: Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd
Publication Year: 1982
Total Pages: 714
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 18 MB

Page 344

प्रकरणम् ४६ ] बालमनोरमा-तत्वबोधिनीसहिता ।
[ ३४१
1
1
इत्याहुः । तद्भ्वादिपाठेन गतार्थमिति सुवचम् । विस १२१७ प्रेरणे । बिस्यति । विसत् । कुस १२९८ संश्लेषणे । श्रकुसत् । बुस १२१६ उत्सर्गे । मुस ३२२० खण्डने । मसी १२२१ परिणामे । परिणामो विकारः । समी इत्येके । लुठ १२२२ विलोडने । उच १२२३ समवाये । उच्यति । उवोच ऊचतुः । मा भवानुचत् । भृशु १२२४ अंशु १२२५ श्रधःपतने । बभर्श । श्रभृशत् । श्रनिदिताम् -' ( सू ६१५ ) इति नलोपः । भ्रश्यति । श्रभ्रशत् । वृश १२२६ वरणे । वृश्यति । श्रवशत् । कृश १२२७ तनूकरणे । कृश्यति । जि तृषा १२२८ पिपासायाम् । हृष १२२६ तुष्टौ । श्यन्न हो भौवादिकाद्विशेषः । रुष १२३० रिष १२३१ हिंसायाम् । 'तीसह -' ( सू २३४० ) इति वेट् । रोषिता, रोष्टा रेषिता, रेष्टा । डिप १२३२ क्षेपे । कुप १२३३ क्रोधे । गुप १२३४ व्याकुलत्वे । युप १२३५ रुप १२३६ लुप ३२३७ विमोहने । युध्यति । रुप्यति । लुप्यति । लोपिता । लुप्यतिः सेट्कः । श्रनिट्कारिकासु लिपिसाहचार्यात्तौदादिकस्यैव ग्रहणात् । लुभ १२३८ गायें । गार्ध्यमाकाङ्क्षा | 'तीषसह -' ( सू २३४० ) इति वेट् । लोभिता, लोब्धा । लोभिष्यति । लुभ्येत् । लुभ्यात् । अलुभत् । स्वादेरवृस्कृतत्वाल्लो भतीत्यपीत्याहुः । चुभ १२३६ संचलने । तुभ्यति । भ १२४० तुभ १२४१ हिंसायाम् । तुभिनभितुभयो द्युतादौ क्रयादौ च पठ्यन्ते । तेषां द्युतादित्वादङ् सिद्धः । क्रयादित्वात्पत्ते सिज्भवत्येव । इह पाठस्तु श्यन्नर्थः 1
1
I
पुषादिभ्यः प्राग् अस्य पाठः क्वचिद् दृश्यते । तत्र पौनरुक्तयशङ्कां परिहरति पूर्वत्र पाठः सिजर्थ इति । पुषादावेव पाठे सति देव श्रूयेत नतु सिच् । पुषादेः प्रागपि पाठे तु तस्य अङभावात् सिच् श्रूयेत । तथा च सिचः कदाचित् श्रवणार्थः पूर्वं पाठ इत्यर्थः । श्राहुरित्यखरसोद्भावनम् । तद्वीजं दर्शयति तद्भ्वादीति । तद् दिवादिगणे पुषादिभ्यः पूर्वमस्य पठनं भ्वादिपाठेनैव संपन्न प्रयोजन कमिति सुष्ठु वक्तुं शक्यमित्यर्थः । एवं च भ्वादिपाठात् शब्विकरणो लुङि सिचः श्रवणं च सिध्यति । पुषादौ पातु श्यन्विकरणः श्रड् च सिध्यति । अतो दिवादिगणे पुषादिभ्यः प्रागस्य पाठो व्यर्थ एवेति भावः 1 एतदेवाभिप्रेत्य मूले दिवादिगणे पुषादिगणात् प्राक् प्लुष दाहे इति न पठितमिति बोध्यम् । मसी परिणाम इति । ईदित्त्वं वीदितः -' इत्येतदर्थम् । मस्यति । समी इत्येके इति । सम्यति । भृशु भ्रंशु अधःपतने । द्वितीयधातोराह अनिदितामिति । ग्रुप रुप लुप विमोहन इति । धातुवृत्त्यादिविरोधादुदित्पाठो लेखकप्रमादादायातः । इह पाठस्त्विति । क्षुभिनभितुभीनाम् इह दिवादिगणे पाठस्य श्यनेव प्रयोजन