Page Text
________________
३२६ ] सिद्धान्तकौमुदी।
दिवादि लीलीडोरात्त्वं वा स्यादग्विषये ल्यपि च । लेता, लाता । जेष्यते, लास्यते । 'एज्विषये' किम्-लीयते । लिल्ये । व्रीङ् ११४० वृणोत्यर्थे । व्रीयते । विधिये । 'स्वादय अोदितः' (ग सू २६६)। तत्फलं तु निष्ठानस्वन् । पोङ् ११४१ पाने । पीयते । माङ् ११४२ माने । मायते । ममे । ईङ् ११४३ गतौ । ईयते । श्रयांचवे । प्रीङ ११४४ प्रीती । सकर्मकः । प्रीयते । पिप्रिये।
अथ चत्वारः परस्मैपदिनः । शो ११४५ तनूकरणे २५१० प्रोतः श्यनि । (७-३-७१ ) लोपः स्याच्छ्यनि । श्यति श्यतः श्यन्ति । शशी शशतुः । शाता । शास्यति । 'विभाषा घ्राधेट्-' (सू २३७६) इति सिचो वा लुक् । लुगभावे 'यमरम-' (सू २३७७ ) इतीट्सको। अशात् अशाताम् अशुः । अशासीत् अशासिष्टाम् । छो ११४६ छेदने । छाति । षो ११४७ इति च अनुवर्तते । तदाह लीलीङोरिल्यादिना । स्वादय अोदित इति । धातुपाठपठितं गणसूत्रमिदम् । 'घूल प्राणिप्रसवे' इत्यारभ्य छोडन्ता भोदित्कार्यभाज इत्यर्थः । निष्ठानत्वमिति । 'श्रोदितश्च' इत्यनेनेति भ वः । प्री-प्रीताविति । प्रीतिस्तुष्टिः। 'मुत्प्रीतिः प्रमदो हर्षः' इत्यमरः । एवं सत्यकर्मकः । यथा-फलमूलादिना हरिः प्रीयते । हृष्यतीत्यर्थः । यदा तु गीतिः तर्पणं 'प्रीत्र तपणे' इति नैयादिकात् क्लिनि प्रीतिशब्दनिष्पत्तिः, तदा तु सकर्मकः, तदाह सकर्मक इति । प्रीयत इति । तर्पयतीत्यर्थः ।
__ अथ चत्वारः परस्मैपदिन इति । 'दो अवखर इने' इत्यन्ता इति भावः। शो तनूकरणे । अनिट् । श्रोतः श्यनि । 'घोलों को लेटि वा' इत्यतो लोप इत्यनुवर्तते इत्यभिप्रेत्य शेषं पूरयति लोप: स्यादिति । शशाविति । 'श्रादेच-' इत्यात्त्वे णल औत्त्वमिति भावः। शशतुरिति । शशिथ, शशाथ । शशिव । शास्यतीति । श्यतु । अश्यत् । श्येत् । शायात् । लुठि सिचि विशेषमाह विभाषा घेति । सिंचो लुक्पक्षे अाह अशादिति । 'यातः' इति जुसिति मत्वाह अशुरिति । सिचो लुगभावे सगिटी मत्वाह अशासी. इत्यर्थः । लीङ् । ली श्लेषण इति कयादौ। यकेति । सार्वधातुके यक' इति विहितेन । न तु श्यनेति । अन्यथा लीङ् इत्येव ब्रूयादिति भावः । यका निर्देशस्य फलमाह लीलीङोरिति । ल्यपि। विलाय । विलीय । वीङ वृणोत्यर्थे । वरणम् । वृज वरण इति स्वादौ पठिष्यमाणत्वात् । वरणे ति वक्तव्ये वृणोत्यर्थ इति वचनं वैचित्र्यार्थम् । ती वरण इति ज्यादौ । माङ् । मायत इति । 'घुमास्था-' इतीत्वं तु न । तत्रार्धधातुक इत्यधिकारात् । छोऽन्त । अन्तकर्न
| SR No. | 006150 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 18 MB |