Laghu Siddhant Kaumudi Part 03

SR No.: 006150
Original Sutra Author: N/A
Author: Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd
Publication Year: 1982
Total Pages: 714
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 18 MB

Page 274

बालमनोरमा-तत्त्वबोधिनीसहिता । [ २७१
प्रकरणम् ४४ ]
शेरते । शेषे शे । शये शेवहे । शिश्ये । शयिता । श्रशयिष्ट ।
अथ स्तीरयन्ताः परस्मैपदिनः । ऊर्णुस्तूभयपदी । यु १०३३ मिश्रणे श्रमिश्रणे च । ६४४३ उतो वृद्धिर्लुकि हलि । ( ७-३-८६) लुग्विषये उकारस्य वृद्धिः स्यात्पिति हलादौ सार्वधातुके, न त्वभ्यस्तस्य । यौति युतः युवन्ति । युयाव । यविता । युयात्, इह 'उतो वृद्धि:-' न, भाष्ये 'पिच्च
लुलिटाम्' इत्ते ढः । शिश्ये इति । शिश्यिषे । शिश्यिढ्वे, शिश्यिध्वे । शयितेति । शयिष्यते । शेताम् शयाताम् शेरताम् । शेष्व शयाथाम् शेध्वम् । शशया व शाम है । अत अशयाताम् अशेरत । अशेथाः अशयाथाम् अध्वम् । अशयि अशेवहि अशेमहि । शयीत । शयिषीष्ट । अशयिष्ठेति । अशयिष्यत इत्यपि ज्ञेयम् ।
स्तौत्यन्ता इति । ष्टुञ् स्तुतावित्यतः प्राक्तना इत्यर्थः । ऊर्णुस्तूभयपदीति । जित्वादिति भावः । यु मिश्रणेऽमिश्रणे चेति । श्रमिश्रणं पृथग्भावः । सेडयम् । उतो वृद्धिर्लुकि हलि । 'नाभ्यस्तस्याचि पिति सार्वधातुके' इति चिवर्जमनुवर्तते । लुकीति विषयसप्तमी, दर्शनाभावस्य लुकः परत्वासंभवात् । तदाह लुग्विषय इत्यादिना । यौतीति । गुणं बाधित्वा वृद्धिः । युत इति ।
पित्वान्न वृद्धिः युवन्तीति । पित्त्वाद् वृद्धयभावे ङित्त्वाद् गुणाभावे उवङिति भावः । यौषि युग्रः युथ । यौमि युवः युमः । युयावेति । युयुवतुः युयुवुः । युयविथ युयुवधुः युयुव । युयाव, युयव युयुविद युयुविम । यवितेति । उव बाधित्वा परत्वाद् गुणः । यविष्यति । यौ युतात् युताम् युवन्तु । हौ प्रपित्वान्न वृद्धिः । युहि युत् युतम् युत । आदि पित्त्वेऽपि हलादित्वाभावान्न वृद्धिः । पित्त्वेन वित्त्वाभावाद् गुणः । यवानि यवाव यवाम । अयौत् श्रयुताम् श्रयुवन् । प्रयौः अयुतम् अयुत । अयम् । विधिलिङयाह युयादिति । अत्र यासुडागमसहितम्। तिपः पित्वादुतो वृद्धिमाशङ्कयाह इह उतो वृद्धिनैति । कुत इत्यत
।
त्यस्याप्यनुवृत्तिः वृता । शिष्ये इति । 'एरनेकाच:-' इति यण् । शेताम् । शयाताम् । शेरताम् । शेष्व शयाथाम् । शेध्वम् । उतो वृद्धिः । 'नाभ्यस्तस्याचि पिति - ' इत्यतो निषेधानुराह न त्वभ्यस्तस्येति । उतः किम् एति । एषि । लुकीति किम्, सुनोति । तुहोति । हलि किम् यवानि । यवाव । 'श्रडुत्तमस्य -' इत्याडागमः पित् । पिति किम युतः । रुतः 'नाभ्यस्तस्य -' इति किम्, योयोति । रोरोति । सार्वधातुके किम्, यूय तू । न चात्र ङिच्च पिन्नेति व्याख्यानान्निर्वाहः शङ्कयः । 'किदाशिषि' इति यासुः कित्त्वात् । केचित्तु युयात् स्तुयात् इत्यादावपि चि पिन्नेत्येतदनाश्रित्य
,
"