Page Text
________________
२२० ]
सिद्धान्तकौमुदी ।
[ भ्वादि
( ७-२-६६ ) श्रद् ऋ व्येञ् एम्यस्थलो नित्यमिद् स्यात् । श्रारिथ । श्रर्ता | अरिष्यति । श्रयत् । श्रार्षीत् श्रष्टम् । गृ १३७ घृ ६३८ सेचने । गरति । जगार । जगर्थ । जम्रित्र । रिङ् । प्रियात् । श्रगार्षीत् । ध्वृ ६३९ हूर्छने । स्स्रु
1
9
৩
भावः । रतुरिति । पूर्ववद् द्वित्वादौ ॠ अतुसिति स्थिते कित्त्वाद् गुणनिषेधे प्राप्ते ‘ऋच्छत्यूताम्' इति गुणे रपरत्व सवर्णदीर्घ इति भावः । श्रारुरित्यप्येवम् । थलि तु क्रादिनियमप्राप्तस्य इट: 'अचस्तास्वत् -' इति ऋदन्तत्वाद् भारद्वाज - मतेऽपि निषेधे प्राप्ते आह इत्यर्ति । पञ्चम्यर्थे षष्ठी । ' चस्तास्वत् -' इत्यतः थलीत्यनुवर्तते । 'विभाषा सृजिदृशो:' इति पूर्वसूत्राद्विभाषाग्रहणमस्वरितत्वान्नानुवर्तते, तदाह श्रद् ऋ इत्यादिना । 'आर्धधातुकस्येट्-' इत्यनुवृत्तौ पुनरिग्रहणं तु 'न वृद्भयश्चतुभ्यः' इत्यतो नेत्यनुवृत्तिनिवृत्तये इत्याहुः । श्रारिथेति । श्ररथुः आरुः । आर रिव श्रारिम । क्रादिनियमादिट् । अरिष्यतीति । 'ऋद्धनो:-' इति इट् । ऋच्छतु । श्रच्छेत् । श्रर्यादिति । 'गुणोऽर्ति -' इति गुणे रपरत्वमिति भावः । श्रार्षीदिति । सिचि वृद्धिः । 'सर्तिशास्त्यर्तिभ्यश्च' इति ऋड् तु न, तत्र भौवादिकस्य ऋधातोर्न प्रहणमित्यनुपदमेवोक्तेरिति भावः । चरिष्यत् । 'ऋद्धनोः स्ये' इति इट् । गृ घृ सेचने । श्रनियौ । गरतीति । जगार । असंयोगादित्वाद् 'ऋतश्च -' इति गुणो न । जग्रतुः जमः । क्रादिनियमेन इटि प्राप्ते ‘अचस्ताखत्-' इति नेट् । ऋदन्तत्वाद्भारद्वाजमतेऽपि नेट्, तदाह जग जग्रथुः ज | जगार, जगर । जग्रिवेति । क्रादिनियमादिट् जग्रिम । गर्ता । गरिष्यति । ‘ऋद्धनोः-' इति इट् । गरतु | अगरत् । गरेत् । रिङिति । आशीर्लिङ संयोगादित्वाद् 'गुणोऽर्ति -' इति गुणाभावे 'रिङ् रायग्लिड्नु' इति रिङित्यर्थः । प्रियादिति । ङि प्रकृते रिड्विधेन दीर्घः । श्रगार्षीदिति । सिचि वृद्धौ रपरत्वम् । अगाष्टम् । अगरिष्यत् । 'ऋद्धनो:-' इति इद् । घृधातोस्तु भौवादिकस्य घृतं घर्मः घृणा इत्यत्रैव प्रयोगः, नान्यत्रेति 'तृज्वत्क्रोष्टुः' इति सूत्रे भाष्ये स्पष्टम् । ध्वृ हूर्च्छन इति । हूर्च्छनं कुटिलीभवनम् । ध्वरति । दध्वार । 'ऋतश्च -' इति गुणः । दध्वरतुः दध्वरुः । थलि 'प्रचस्तावत् -' इति क्रादिनियमप्राप्त इट् न । ऋदन्तत्वाच्च भारद्वाजमतेऽपि नेट् । दध्वर्थ दध्वरथुः दध्वर । दध्वार, दध्वर दध्वरिव दध्वरिम । क्रादिनियमादिद् । ध्वर्ता । 'ऋद्धनो:-' इति इट्-ध्वरिष्यति । ध्वरतु | अध्वरत् । ध्वरेत् । आशीर्लिङि 'गुणोऽर्ति-' गुणः परत्वाण्णल्यपि भवति । रपरत्वम् । तत उपधावृद्धिरित्यर्थः । नित्यमिट् स्यादिति । 'विभाषा सृजिदृशो:' इत्यतो विभाषा नानुवर्तत इति भावः । ध्वृ हुई ।
,
1
1
| SR No. | 006150 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 18 MB |