Laghu Siddhant Kaumudi Part 03

SR No.: 006150
Original Sutra Author: N/A
Author: Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd
Publication Year: 1982
Total Pages: 714
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 18 MB

Page 169

१६६ ] सिद्धान्तकौमुदी।
[ भ्वादि तादेरार्धधातुकस्येड्वा स्यात् । रोषिता, रोष्टा । रोषिष्यति । रेषिता, रेष्टा । रेषिष्यति । भष ६६५ भर्सने । इह भर्सन श्वरवः । भषति । बभाष । उष ६६६ दाहे । ओषति । २३४१ उषविदजागृभ्योऽन्यतरस्याम् । (३-१-३८) एभ्यो लिट्याम्वा स्यात् । श्रोषांचकार। उवोष । ऊषतुः । उवोषिथ । जिषु ६६७ विषु ६६८ मिषु ६६६ सेचने। जिजेष। क्रादिनियमादि । विवेषिथ, विविषिथ । वेष्टा । वेष्यति । अविक्षत् । पुष ७०० पुष्टौ । पोषति । पोषिता । पोषिष्यति । अपोषीत् । अनिट्केषु पुष्य इति श्यना निर्देशादयं सेट् , अतो न क्सः । प्रविधौ देवादिकस्य ग्रहणाबाङ् । श्रिषु ७०१ श्लिषु ७०२ प्रषु ७०३ प्लुषु ७०४ दाहे । श्रेषति । शिश्रेष । श्रेषिता । श्लेषति । शिश्लेष । श्लेषिता । श्रयमपि सेट् । अनिटसु देवादिकस्यैव ग्रहणम् इति कैयटादयः । यत्वनिटकारिकान्यासे द्वयोर्ग्रहणमित्युक्तं तत्स्वोक्निविरोधाद् ग्रन्थान्तरविरोधाचो. षेधः' इति वार्तिकात् श्यन्विकरणस्य न ग्रहणम् । रोषिता, रोष्टेति । इडभावे ष्टुत्वेन तकारस्य टकारः । रिषेस्तादाविड्विकल्पं मत्वा आह रेषिता रेष्टेति । उष दाह इति । सेटकोऽयम् । उखधातुवद् रूपाणि । उपविद । 'कास्. प्रत्ययात्-' इत्यत आम् लिटीत्यनुवर्तते, तदाह एभ्यो लिटीति । आमभावपक्षे आह उवोषेति । 'अभ्यासस्यासवणे' इति उवङादेशः । जिषु विषु मिषु सेचन इति । द्वितीयो दन्त्योष्ठ्यादिः । थलि वसि मसि च विशेषमाह कादिनियमादिडिति । विवेषिथेति । अजन्ताकारवत्त्वाभावेन भारद्वाजनियमाप्रवृत्तेस्थल्यपि कादिनियमान्नित्यमिद । वेष्टेति । तासि ष्टुत्वेन तकारस्य टः। वेश्यतीति । षढोः-' इति षस्य कः, सस्य षः। अविक्षदिति । 'शल इगुपधात्-' इति क्सः, षस्य कः, सस्य षः, कित्त्वान्न गुणः । पुषधातुः सेडिति मत्वा आह पोषितेति । अपोषीदिति । 'नेटि' इति वृद्धिनिषेधः । नन्वनिट्सु पुषेः पाठात् कथं सेटकत्वमित्यत आह अनिट्केष्विति । अत इति । सेटकत्वात् क्सो नेत्यर्थः। ननु पुषादित्वलक्षणः अल् कुतो नेत्यत आह अविधाविति । एतच्चानुपदमेव पुषादिसूत्रव्याख्यावसरे स्पष्टीभविष्यति । अयमपीति । पुषधातुवत् श्लिषधातुरपि भौवादिकः सेडित्यर्थः । कैयटादय इति । 'श्लिष आलिङ्गने' इति सूत्रे कैयटहरदत्तादिभिस्तथा प्रपञ्चितत्वादिति भावः । द्वयोर्ग्रहणमिति । भौवादिकदेवादिकयोरित्यर्थः । स्वोक्तीति । 'श्लिष आलिङ्गने' इति सूत्रे देवादिकश्लिषेतीषसह । इष इच्छायाम् । षह मर्षणे । लुभ गाये । रुष रिष हिंसायाम् । एषिता, एष्टा । सहिता, सोढा । लोभिता, लोधा । उवोषेति । 'पुगन्त-' इति