Page Text
________________
प्रकरणम् ४३ ] बालमनोरमा-तत्त्वबोधिनीसहिता। [१३५ पणितासे । पणाय्यात् , पणिषीष्ट। पनायति । पनायांचकार, पेने । भाम ४४१ क्रोधे । भामते । बभामे। चमूष ४४२ सहने। क्षमते । चक्षमे । चक्षभिषे, चक्षसे । चक्षमिवे, चक्षनभ्वे । चक्षमिवहे । २३०६ म्वोश्च । (८-२-६५) मान्तस्य धातोर्मस्य नकारादेशः स्यान्मकारे वकारे च परे । णस्वम् । चक्षण्वहे। चक्षमिमहे, चक्षण्महे । क्षमिप्यते, तस्यते। क्षमेत । आशिषि क्षामषीष्ट, क्षसीष्ट। अक्षमिष्ट, अस्त । कमु ४४३ कान्तौ । कान्तिरिच्छा ।२३१० कमेणिङ् । (३-१-३०) स्वार्थे । ङित्वात्तङ् । कामयते । २३११ अयामन्ताल्वाय्ये. श्रार्धधातुकविषये कदाचिदायप्रत्ययविनिर्मुक्त चरितार्थत्वादायप्रत्ययान्तादात्मनेपदं नेत्यर्थः। एवं च तुल्यन्यायत्वाद् ‘एकाच उपदेशे-' इति निषेधोऽपि नेति सूचितम् । क्षमूष सहन इति । 'षिद्भिदादिभ्योऽङ्' इत्यर्थं षित्त्वम् । ऊदित्त्वादिड्विकल्पं मत्वाह चक्षमिषे, चक्षस इति । इडभावपक्षे 'अनुनासिकस्य विझलो:-' इति दीर्घस्तु न भवति, किसाहचर्येण तिभिन्नस्यैव झलादेः तत्र प्रहणात् । वहिमह्योरिडभावपक्षे विशेषमाह म्वोश्च । 'मो नो धातोः' इत्यनुवर्तते, तदाह मान्तस्येति । णत्वमिति । षात्परत्वाद् 'अटकुप्वाङ्-' इति नकारस्य णत्वमित्यर्थः । कमु कान्ताविति । 'उदितो वा' इति क्तवायाम् इड्विकल्पार्थमुदित्वम् । कान्तिशब्दस्य प्रभापरत्वभ्रमं वारयति कान्तिरिच्छेति । स्वर्गकाम इत्यादौ कमेरिच्छायां प्रयोगबाहुल्यदर्शनादिति भावः । 'कामोऽभिलाषस्तर्षश्च' इत्यमरः । कमे. गिङ् । शेषपूरणेन सूत्रं व्याचष्टे स्वार्थ इति। अर्थविशेषानिर्देशादिति भावः । णडावितौ । 'णेरनिटि' इत्यत्र उभयोर्ग्रहणाय अनुबन्धकरणम् । ङित्त्वात्तङिति। अनुदात्तत्त्वं तु णिभावे चकम इत्यादौ चरितार्थमिति भावः । कामयत इति । णिङि 'श्रत उपधायाः' इति वृद्धौ कामि इति णिङन्तम् । 'विङति च' इति निषेधस्तु न, अनिग्लक्षणत्वात् । णिङन्तस्य धातुत्वाद् लडादयः । तत्र लटि शपि गुणे अयादेशे कामयत इति रूपम्। कामयेते इत्यादि सुगमम् । लिटि 'कास्यनकाच:-' इत्यामि, 'श्रामः' इति लिटो लोपे, कामि आम् इति स्थिते, 'सार्वधातुक-' इति गुणं बाधित्वा 'णेरनिटि' इति वक्ष्यमाणे णिलोपे प्राप्त अयामन्त । अय् इति । वणिजो व्यवहारमित्यर्थः। ' प्रत्ययात्' इति भायप्रत्यान्तादकारप्रत्यये टाप् । चक्षस इति । इह 'अनुनासिकस्य क्विझलो:-' इत्युपधादी| न कृतः, संज्ञापूर्वकविधेरनित्यत्वादिति स्थितस्य गतिमुत्प्रेक्षयन्ति । कमु कान्तौ । अस्य णिङभावे 'उदितो वा' इति क्त्वायामिड्विकल्पः । कमित्वा, कान्त्वा । निष्ठायां तु 'यस्य
, 'इत्याद्यर्थम्' इति क।
| SR No. | 006150 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 18 MB |