Laghu Siddhant Kaumudi Part 03

SR No.: 006150
Original Sutra Author: N/A
Author: Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd
Publication Year: 1982
Total Pages: 714
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 18 MB

Page 128

प्रकरणम् ४३ ] बालमनोरमा-तत्त्वबोधिनीसहिता। [१२५ इयेथ । इय । इयाय, इयय । दीर्घस्य तु 'इजादेश्व-' (स् २२३७) इत्यामि अयांचकारेत्यादि उदाहरन्ति । मडि ३२१ भूषायाम् । कुडि ३२२ वैकल्ये । कुण्डति । कुण्डत इति तु दाहे गतम् । मुड ३२३ प्रड ३२४ मर्दने । चुडि ३२५ अल्पी. भावे । मुडि ३२६ खण्डने । मुण्डति । पुडि च इत्येके । पुण्डति । रुटि ३२७ लुटि ३२८ स्तये। रुएटति । लुएटति । रुठि लुठि इत्येके । रुडि लुडि इत्यपरे । स्फुटिर् ३२६ विशरणे । इरित्वादङ्वा । अस्फुटत् , अस्फोटीत् । स्फुटि इत्यपि केचित् । इदित्वान्नुम् । स्फुएटति । पठ ३३० व्यक्तायां वाचि । पेठतुः । पेठिय । अपठीत् , अपाठीत् । वठ ३३१ स्थौल्ये। ववठतुः। ववठिथ । मठ ३३२ मदनिवासयोः । कठ ३३३ कृच्छ्र जीवने । रट ३३४ परिभाषणे । रठ इत्येके । हठ ३३५ प्लुतिशठत्वयोः । बलास्कारे इत्येके । हठति । जहाठ । रुठ ३३६ लुठ ३३७ उठ ३३८ उपधाते । ओठति । ऊठ इत्येके । ऊठति । ऊठांचकार । पिट ३३६ हिंसासंक्लेशनयोः । शठ ३४० कैतवे च । शुठ ३४१ प्रतिघाते । शोठति । शुठि इति स्वामी । शुण्ठति । कुठि ३४२ च । कुएठति । लुठि ३४३ श्रालस्ये प्रतिघाते च । शुठि ३४४ शोषणे। रुठि ३४५ लुठि वृद्धन स्थानिवत्त्वम् । थलि इडभावपक्ष रूपमाह इयेथेति । थलि द्वित्वे गुणे अभ्यासस्येयङ् । अथुसि इयथुः । इयेति । थस्य प्रकारादेश द्वित्वे उत्तरखण्डस्य 'एरनेकाचः' इति यणि रूपम् । 'गलुत्तमो वा' इति णित्त्वपक्षे आह इयायेति । द्वित्वे पित्त्वेन कित्त्वाभावाद् वृद्धौ आयादेशे अभ्यासस्य इयङ् । णित्त्वामावे आह इययेति । द्वित्त्वे पित्त्वेन कित्त्वाभावाद् गुणे अयादेशे अभ्यासस्य इयत् । वसि मसि च कादिनियमान्नित्यमिटि द्वित्वे उत्तरखण्डस्य ‘एरनेकाच-' इति यणि इयिव इयिमति रूपम् । एता । एष्यति । अयतुः। श्रायत्। श्रयेत् । श्राशीलिङि तु 'अकृत्सार्वधातुकयोः-' इति दीर्घाद् ईयात् । सिचि वृद्धिः ऐषीत् । एष्यत् । दीर्घस्य विति। दीर्घस्य ईधातोरित्यर्थः। तस्य लिटं वर्जयित्वा लडादिषु पूर्ववत् । लिटि विशेषमाह अयाञ्चकारेति । ईधातोरामि गुणे अयादेशः अनुप्रयोगश्च । कुडि वैकल्य इति । वैकल्यम् अविवेक इत्याहुः । अपूर्णभावो वा । मुड प्रड मर्दन इत्यादि । स्पष्टम् । पठधातोलिटि अतुसादौ किति एत्वाभ्यासलोपौ, तदाह पेठतुरिति । पेठिथेति । पित्त्वेन अकित्त्वेऽपि 'यलि च सेटि' इत्येत्वाभ्यासलोपौ। अपठीत , अपाठीदिति । 'अतो हलादेर्लघोः' इति वृद्धिविकल्पः । वठ स्थौल्य इति । स्थौल्यं स्थूलीभवनम् । 'न शसददवादिगुणानाम्' इत्येत्वाभ्यासलोपनिषेध इति मत्वा एता । एष्यति । 'अकृत्सार्व-' इति दीर्घः । ईयात् । ऐषीत् । कुडि । वैकल्यम