Laghu Siddhant Kaumudi Part 03

SR No.: 006150
Original Sutra Author: N/A
Author: Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd
Publication Year: 1982
Total Pages: 714
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 18 MB

Page 109

१०६ ]
सिद्धान्तकौमुदी। [भ्वादिनखति। नङ्खति । रखति । रेखतुः । रङ्घति । एखति । इति । ईवति । वलाति । राति । लङ्गति । अङ्गति । वङ्गति । मङ्गति । तङ्गति। त्वङ्गति । श्रङ्गति । श्लङ्गति । इङ्गति । रिङ्गति । लिङ्गति । रेखाते । खति । त्रिवति । शिङ्खति)। स्वगि कम्पने च । युगि १५६ जुगि १५७ बुगि १५८ वर्जने । युङ्गति । घघ १५६ हसने । घघति । जघाघ । मघि १६० मण्डने । मङ्घति । शिघि १६१ आघ्राणे । शिवति ।
___ अथ चवर्गीयान्ताः । तत्रानुदात्तेत एकविंशतिः। वर्च १६२ दीतौ । वर्चते । षच १६३ सेचने सेवने च । सचते। सेचे । सचिता। लोच १६४ धातोरिदित्त्वान्नुम् । ममक्रेति । संयुक्तहल्मध्यस्थत्वादेत्वाभ्यासलोपौ न । नखति नवतीति । ‘णो नः' इति नत्वम् । रखतीति । णलि तु उपधावृद्धिः, रराख । अतुसादावेत्वाभ्यासलोपौ रेखतुरित्यादि । रङ्खतीति । इदित्त्वान्नुम् । ररख । एखतीति । इखधातोः शपि लघूपधगुणः । इयेख । ईखतुः। इवतीति । इदित्त्वान्नुम् , इवांचकार । ईडतीति । अलघूपधत्वान्न गुणः ईसोचकार । वल्गतीति । लिटि ववल्ग ववल्गतुः । रङ्गति लगतीति । ररङ्गतुः । अङ्गतीति । लिटि श्रानङ्ग । वङ्गतीति । लिटि ववङ्ग ववङ्गतुः । मङ्गतीति । लिटि ममङ्ग ममातुः । तङ्गतीति । लिटि ततङ्ग ततङ्गतुः । त्वङ्गतीति । लिटि तत्वङ्ग तत्वङ्गतुः । श्रङ्गतीति । लिटि शश्रङ्ग शश्रङ्गतुः। श्लङ्गतीति । लिटि शश्लङ्ग शश्लङ्गतुः। इङ्गतीति । लिटि इजांचकार । रितीति । लिटि रिरिङ्ग रिरिङ्गतुः । लिङ्गतीति । लिटि लिलिङ्ग लिलिङ्गतुः । अथ खान्तेषु रिखादिचतुर्णा मतान्तर. सिद्धानामुदाहरणमाह रेखतीति । शपि लघूपधगुणः । रिरेख रिरिखतुः । त्रखतीति । लिटि तत्राख तत्रखतुः । त्रिवतीति । लिटि तित्रिक त्तित्रितुः । शिवतीति । लिटि शिशिङ्ख शिशिङ्खतुः। त्वगि कम्पने चेति । चाद्गतौ । त्वङ्गति तत्वङ्ग । युगीति । त्रयोऽपि इदितः । युङ्गति बुङ्गति जुङ्गति । घघ हसने इति । घघति । णलि उपधावृद्धिः, जघाघ जघघतुः । लिएिनमित्तादेशादित्वादेत्त्वाभ्यासलोपौ न । मधि मण्डन इति । इदित्त्वान्नुमित्याह मङ्घतीति । ममङ्घ ममऋतुः । शिघि आघ्रण इति । शिवति शिशिछ । फक्कादयः पञ्चाशद्गताः ।
वर्च दीप्ताविति । दीप्तिः प्रकाशः । षच सेचन इति । अच्परकसादित्वात् त्वगि कम्पन इति । अयं 'उख उखि' इति दण्डके गतौ पठितस्य गतिविशेषे वृत्ति बोधयितुं पठ्यते । अतएवानतिप्रयोजनत्वाद्बहुषु पुस्तकेषु न पठितः । सेवने चेति । 'यं पूरवो वृत्रहणं सचन्ते' इत्यादौ सेवन्ते इत्यभियुक्तैर्व्याख्यातत्वात् । खरितेत्सु षच