Page Text
________________
प्रकरणम् ३१ ] बालमनोरमा-तत्त्वबोधिनीसहिता। [४७७ साधुः। (४-४-६८) अग्रे साधुः अभ्यः। सामसु साधुः सामन्यः। ये चाभावकर्मणोः' (सू ११५४ ) इति प्रकृतिभावः । कर्मण्यः । शरण्यः । १६५१ प्रतिजनादिभ्यः खञ् । (४-४-६६) प्रतिजनं साधुः प्रातिजनीनः। सांयुगीनः । सार्वजनीनः । वैश्वजनीनः । १६५२ भक्काराणः । (४-४-१००) भक्ने साधवो भाकाः शालयः। १६५३ परिषदो एयः। (४-४-१०१) पारिषद्यः । परिषद इति योगविभागाएणोऽपि । पारिषदः। १६५४ कथादिभ्यष्ठक (४-४-१०२) कथायां साधुः काथिकः । १६५५ गुडादिभ्यष्ठञ् । (४-४-१०३) गुडे साधु¥डिक इक्षुः । साक्तुको यवः । १६५६ पथ्यतिथिवसतिस्वपतेढेञ् । (४-४-१०४) पथि साधु पाथेयम् । प्रातिथेयम् । वसनं वसतिः, तत्र साधुर्वासतेयी रात्रिः। जननसाधनं वेत्यर्थः । तत्र साधुः। सप्तम्यन्तात्साधुरित्यर्थे यत्स्यादित्यर्थः। अनय इति 1 अग्रे साधुरित्यर्थः । साधुरत्र प्रवीणो गृह्यते, नतु हितः, तत्र 'तस्मै हितम्' इति वक्ष्यमाणत्वात् । प्रतिजनादिभ्यः खञ् । 'तत्र साधुः' इत्येव । सप्तम्यन्तेभ्य एभ्यः साधुरित्यर्थे खञ् स्याक्त्यिर्थः प्रातिजनीन इति । प्रतिजनमिति वीप्सायामव्ययीभावः । तत्र साधुरित्यर्थः । एवं वैश्वजनीनः । भक्ताराणः । सप्तम्यन्तादस्मात् साधुरित्यर्थ इति शेषः। परिषदो रायः । सप्तम्यन्तात्साधुरित्यर्थे इति शेषः। योगेति । 'परिषदः' इति प्रथमो योगः । परिषदो णः स्यादित्यर्थः । ततः ‘ण्यः' इति द्वितीयो योगः। परिषदो एयः स्यादित्यर्थः । कथादिभ्यष्ठक् । इत्यादि स्पष्टम् । गुडादिभ्यष्ठञ् । साक्तुको यव इति । सक्तुषु साधुः इत्यर्थः । गुडादित्वाट्ठञ् , उगन्तत्वाट्ठस्य कः । पथ्यतिथि । इत्यादि षष्टी। हलस्येति । कर्षणं कर्षस्तद्योगात्कर्मणि षष्ठी । करणस्य कर्तृत्वविवक्षायां कर्तरि षष्टी वा । 'रथसीता-' इति तदन्तविधिः। द्विहल्यः। त्रिहल्यः। तत्र साधुः। साधुरिह प्रवीणो योग्यो वा गृह्यते, नोपकर्ता । तत्र हि परत्वात् 'तस्मै हितम्' इत्यनेन भाव्यम् । संज्ञाधिकारादुपकर्ता न गृह्यत इत्यन्ये । प्रतिजनमिति । जनो जन इति प्रतिजनम् । वीप्सायामव्ययीभावः। प्रतिजन, इदयुग, संयुग, पापकुल, परस्यकुल, अमुष्यकुल, सर्वजन, विश्वजन, पञ्चजन । 'परस्यामुष्य-' इति षष्टयोनिपातनादलुक् । भक्त इति । 'भिस्सा स्त्री भक्तमन्धोऽन्नम्' इत्यमरः । गुडादिभ्यष्ठञ् । गुड, कुल्माष, सक्तु, अपूप, माष, श्रोदन, इक्षु, वेणु, संप्राम, सङ्घात, प्रवास, निवास, वृत् । वसतिरिति । 'वसेश्च' इत्यतिप्रत्ययः । स्वस्य पतिः १ स पार्षदैरम्बरमापुपूरे' इति जाम्बवतीजये पाणिनिस्तु पृर्षादरादित्वात्समाधेयः ।
| SR No. | 006149 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 716 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 18 MB |