________________
प्रकरणम् २६] बालमनोरमा तत्त्वबोधिनीसहिता। [३०५ कुआदिभ्यश्च्फन् । (४-१-६८) ११०० बातच्फोरस्त्रियाम् । (५-३-११३)तवाचिभ्यः फअन्तेभ्यश्च स्वार्थे न्यः स्यात् , न तु स्त्रियाम् । कौञ्जायन्यः । बहुत्वे तद्राजस्वाल्लुग्वश्यते । ब्रानायन्यः । स्त्रियां कौायनी। गोत्रवेन जातिवाङीष् । अनन्तरापत्ये कौञ्जिः। ११०१ नडादिभ्यः फक् । (४-१-६६) गोत्र इत्येव । नाडायनः । चारायणः । अनन्तरो नाडिः । वरुडादयो जातिविषाः। वारुडकिः, नैषादकिः, चाण्डालकिः, बैम्बकिः । गोत्रे कुञ्ज । स्पष्टम् । इमोऽपवादः । च्फनि चभावितौ । व्रातच्फोः । वातश्च फच्च इति द्वन्द्वाद्यत्ययेन पञ्चम्यर्थे षष्ठी। तदाह-वातवाचिभ्य इति । स्वार्थे ज्यः स्यादिति । 'पूगा ज्योऽप्रामणीपूर्वात्' इत्यतो ज्य इत्यनुवर्तते । स च स्वार्थिकः, 'ज्यादयः प्राग्वुनः' इति स्वार्थिकेषु परिगणनादिति भावः । कोजायन्य इति । कुञ्जस्य गोत्रापत्यमिति विग्रहः । उफनि चावितौ आयन्नादेशः, आदिवृद्धिः, ततो ज्यः, यकार इत्, 'यस्येति च' इत्यकारलोपः । तद्राजत्वादिति । 'च्यादयस्तद्राजाः' इति वचन दिति भावः । लुग्वक्ष्यत इति । 'तद्राजस्य बहुषु-' इत्यनेनेति शेषः । ब्रावायन्य इति । ब्रनस्य गोत्रापत्यमिति विग्रहः । च्फआदि पूर्ववत् । व्यविधावस्त्रियामित्यस्य प्रयोजनमाह-स्त्रियां कौआयनीति । कुञ्जस्यापत्यं स्त्री इति वेग्रहः । स्त्रीत्वादिह न ध्यप्रत्यय इति भावः । अदन्तत्वादिह टापमाशङ्कयाह-गोश्त्वेनेति । कृते तु ज्यप्रत्यये योपधत्वाजातिलक्षणीषभावे टाप् स्यादिति भावः । च्फविधौ गोत्रग्रहणस्य प्रयोजनमाह-अनन्तरापत्ये कौजिरिति । नडादेभ्यः फक् । इनोऽपवादः। अनन्तरो नाडिरिति । अनन्तरापत्यस्य गोत्र वाभावात् फगभावे इवेत्यर्थः । 'हरितादिभ्योऽनः' इत्यादि बहुत्वे तु ज्यस्य लु िके उफनश्चकारअकारयोस्तुल्यबलयोर्विरोधे सति परत्वाद् नित्स्वरेणाद्युदात्तत्वे प्रप्ते भाष्यादौ 'तद्धितस्य कितः' इत्यत्र योगं विभज्य 'चितः' इत्यनुवत्यै 'तद्धितस्य चितोऽन्तोदात्तत्वम्' इति व्याख्यानात् 'कौञ्जायना' इत्यत्रान्तोदात्ततेव भवति । न चैवं हि फगेवात्रास्तु किमनेन गुरुनिर्देशेनेति वाच्यम् , तथा हि सति 'वाच्फ कोरस्त्रियाम्' इति सूत्रप्रणयनापत्त्या नाडायनादिभ्योऽपि ज्यः स्यादिति । कुञ्ज, ब्रह्म, शङ्ख, शकटेत्यादि । व्रातच्फो । 'पूगाभ्योऽग्रामणी' इत्यतोऽनुवर्तनादाह-इयः स्यादिति । वातवाचिभ्यः 'कापोसपाक्यः' इत्युदाहरिष्यति । अस्त्रियां किम् , कपोतपाका स्त्री। तद्राजत्वादिति । 'ध्यादयस्तद्राजाः' इति सूत्रेणेति शेषः। लुग्वक्ष्यत इति । 'तद्राजस्य बहुषु-' इत्यनेनेति शेषः । कौञ्जायनीति । इह सति ध्यप्रत्यय योपधत्वाद् 'जातेः' इति ङीषभाव टापि रूपे