________________
६३
अजन्तस्त्रीलिङ्गाः इयवडोः स्थितियोस्तावोदूतौ नदीसंज्ञो न स्तो न तु स्त्री। हे श्रीः। 'श्रियै । श्रियाः २, श्रियः२ नदी संज्ञासूर)
२३० वामि १।४।५। इयवस्थानौ स्न्याख्यौ यू आमि वा नदीसंशौ स्तो न तु स्त्री। 'श्रीणाम, शियाम् । श्रियि, श्रियाम् । धेर्नुमतिवत् । राज्य २३१ स्त्रियां च ७।१।६६ ।
स्त्रीवाची कोष्टुशब्दस्तृजन्तवद्र पं लभते । "२३२ ऋन्नेभ्यो डीप् ४ । १ । ५।
ऋदन्तेभ्यो नान्तेभ्यश्च स्त्रियां ङीप् । क्रोष्ट्री गौरीवत्। 'भ्र: श्रीवत् । स्वयंभूः पुंवत् । डीम टाम सिप्रेधसूर)
२३३ न पटस्वस्रादिभ्यः ४ । १।१०। डीपटापौ न स्तः।
स्वसा तिस्रश्चतस्रश्च "ननान्दा दुहिता तथा ।
याता मातेति सप्तैते स्वस्त्रादय उदाहृताः । १-"ङिति ह्रस्वश्च' इति ङित्सु ( 3 ङसि उस् डि इत्येतेषु ) वा नदी संज्ञा। श्री+ (ङ) ए। 'प्राणनद्याः' इत्याट् , "पाटश्च'' इति वृद्धिः, इयङ् । नच 'नेयवस्थानावस्त्री' इति ङित्स्वपि नदीसंज्ञानिषेधः स्यादिति वाच्यम् , 'हे श्रीः !' इति सम्बोधने तस्य चरितार्थत्वात, डिति पृथग्विधानाच्च । २-नदीत्वपक्षे नुट । ३-हे भ्रः !। ४-पटसंज्ञकेभ्यः स्वमादिभ्यश्च ङीप-टापौ न स्तः । इति सूत्रार्थः ५-ननान्दा ननान्दरौ, ननान्दरः । ननान्दरम्, ननान्दरौ, ननान्दः । ननान्द्रा। ननान्द्रे। ननान्दुः २ । ननान्द्रोः २। ननान्दरि । हे ननान्दः !। ननान्दा = पत्युभंगिनी ( ननद इति भाषा)। ६-दुहिता, दुहितरौ, दुहितरः । ७-याता यातरौ, यातरः (भ्रातृभार्याः परस्परं यातरः)
२३०-इयङ् उवङ-स्थानी, नित्यस्त्रीलिंग ईकार ऊकार की नदी संज्ञा होती है विकल्प से आम परे रहते; स्त्री को छोड़कर ।
२३१-स्त्रीवाची क्रोष्टुशन्द के तृजन्त के सदृश रूप होते हैं । २३२-ऋदन्त और नान्तों से डीप होता है स्त्रीलिङ्ग में। २३३-घटसंज्ञक और स्वस्रादियों से डीप और टाप नहीं होते । इति स्त्रीलिंगाः ।
