________________
(यणाराविधिसुत्राला २०० एरनेकाचोऽसंयोगपूर्वस्य ६ । ४ । ८२ । धात्ववयवसंयोगपूर्वो न भवति य इवर्णरतदन्तो यो धातुस्तदन्तस्यानेकाचोऽङ्गस्य यणजादौ प्रत्यये। 'प्रध्यौ । प्रध्यम् । प्रध्यः । प्रध्यि । शेषं पपीवत् । एवं ग्रामणीः । छौ तु ग्रामण्याम् । अनेकाचः किम्-नीः नियौ नियः। अमि शसि च परत्वादियङ्। नियम् । नियः। ङराम्, नियाम् । असयोगपूर्वास्थ किमसुथियो । यवक्रियौ।
२०१ गतिश्च ।४।६। प्रादयः क्रियायोगे गनिसंशाः स्युः ( गतिकारकेतरपूर्वपदस्य या नेष्यते)। शुद्धधियो स्थान निधनान)
२०२ न भूसुधियोः ६।४। ८५।
१-प्रध्यो-'प्रधी' शब्दात् प्रश्रमाद्विवचने पौविभक्तौ 'अचिश्नु धातु 'इत्यनेन इयङि प्राप्ते 'एरनेकाचोऽसंयोगपूर्वस्य' इत्यनेन यण सिध्यति रूपं 'प्रध्यौ' इति । २- ग्राम नयति इति ग्रामणी:=ग्राममुख्यः, ( भाषायाम 'नम्बरदार' इति ) । ३-ग्रामण्याम् - 'ग्रामणी' शब्दात् सप्तम्येकवचने डिविभक्तौ 'ग्रामणी इ' इति स्थिते 'डेरामनद्याम्नीभ्यः' इति सूत्रेण डेरामि 'एरनेकाचो' इति यण सिध्यति रूपं ग्रामण्याम्' इति । ४-नी + प्रम, अत्र "इको यणचि" इति प्राप्तं यणं बाधित्वा "प्रमि पूर्वः" इति पूर्वरूपं प्राप्नोति, ततः परत्वात् "अचि तु ..'' इति ‘इयङ्' "एरनेकाच " इति स्विहन प्रवर्ततेऽनेकाच्चाभावात् । ५ -- शोभनं श्रयतीति विग्रहः । शोभना श्रीर्यस्येति विग्रहे तु नदीत्वं स्यादेव । ६ - गतिकारकपुर्वपदस्यैव यरण इति भावः, तेन शुद्धा धीर्यस्य स शुद्धधीः, शुद्धधियौ, शुद्धधियः । इत्यादौ 'शुद्ध शब्दस्य' गतिकारकत्वाभावान्न यण किन्तु इयङ् । उपसर्गाणामेव गतिसंज्ञा । ___ २००-धातुके अवयवों का संयोग नहीं है पूर्व में जिसके ऐसा जो इवर्ण, उवर्ण, तदन्त जो धातु, तदन्त जो अनेकाच अङ्ग उसको यण होता है अजादि प्रत्यय परे रहते।
२०१-प्रादियों की क्रिया के योग में गतिसंज्ञा होती है। (वा० गतिकारक से इतर पूर्वपद हो तो यण नहीं होता )। २७२--भू और सुधी को यण नहीं होता अजादि सुप् प्रत्यय परे रहते ।
