________________
लघुसिद्धान्तकौमुद्याम् १६७ आतो धातोः ३ । ४ । १०४ ।
आकारान्तो यो 'धातुस्तदन्तस्य भस्याङ्गस्य लोपः । अलोऽन्त्यस्य । 'विश्वपः । विश्वपा । विश्वपाभ्यामित्यादि । एवं शङ्खध्मादयः' धातोः किम्-हाहान् । हाहै । हाहाः२ । हाहौः२ : हाहाम् । हाहे । हरिः । 'हरी ।
१६८ जसि च ७ । ३ । १०६ । हस्वान्तस्याङ्गस्य गुणः । हरयः।
१६६ हस्वस्य गुणः ७।३।१०८ । सम्बुद्धौ । हे हरे । हरिम् । हरी । हरीन् ।
१७० शेषो ध्यऽसखि १ । ४ । ७ । शेष इति स्पष्टार्थम् । ह्रस्वौ याविदुतौ तदन्तं सखिवर्ज घिसंज्ञम् ।
१-"क्विबन्ता विडन्ताः विजन्ताः (शब्दाः) धातुत्वं न जहति" इति क्विवन्तस्यापि 'विश्वपा' शब्दस्य धातुत्वम् । २-विश्वपः विश्वपाशब्दात द्वितीया बहवचने शसि 'विश्वपा अस्' इति स्थितौ 'यचिं भम्' इति भसंज्ञायाम् 'आतो धातोः' इति सूत्रेणाकारलोपे रुत्वे विसर्गे च सिध्यति रूपं 'विश्वपः' इति । ३-प्र० विश्वपाः, विश्वपौ, विश्वपाः। । पं० विश्वपः, विश्वपाभ्याम् विश्वपाभ्यः । द्वि० विश्वपाम् , विश्वपः। ष० , विश्वपोः, विश्वपाम् । तृ० विश्वपा, विश्वपाभ्याम् विश्वपाभिः। स० विश्वपि , विश्वपासु । ' च० विश्वपे, , विश्वपाभ्यः। ' सं० हे विश्वपाः ! शेषं प्रथमावत्--
४-आकारान्ताः पुल्लिङ्गाः । ५-'हाहा' शब्दोऽनुकरणं नतु धातुरूपः, (हां जहातीति विग्रहे तु धातुरेब हाहाशब्दः, विश्पपावत्) । ६-दीर्घत्वान्नुडभावः। ७-शेषं विश्वपावत् । ८-हरि औ- "प्रथमयोः पूर्वसवर्णः' इति सूत्रेण पूर्वसवर्णदीर्घः ।
१६७-अकारान्त जो धातु तदन्त भसंज्ञक अङ्ग का लोप होता है। १६८-हस्वान्त भङ्ग को गुण होता है जस परे रहते। १६९-हस्वान्त अङ्ग को गुण होता है सम्बुद्धि परे रहते ।
१७०-हस्व इकारान्त उकारान्त शब्दों की घिसंज्ञा होती है सखि शब्द को छोड़कर।
