________________
लघुसिदधान्तकौमुद्याम् ७० उदः स्थास्तम्भोः पूर्वस्य ८।४।६१ । उदः परयोः स्थास्तम्भोः पूर्वसवर्णः। ७१ तस्मादित्युत्तरस्य १।१ । ६७ । पञ्चमीनिर्देशेन क्रियमाणं कार्य वर्णान्तरेणान्यवहितस्य परस्य ज्ञेयम् । ७२ आदेः परस्य १।१ । ५४ । परस्थ यद् विहितं तत्तस्थादेवोध्यम् । इति सस्य 'थः । ७३ सरो झरि सक्र्णे ८।४ । ६५ । हलः परस्य मरो वा लोपः सवर्णे झरि । ७४ खरि च ८।४ । ५५ । सरि मालां वरः स्युः। इत्युदो दस्य तः । 'उत्थानम् । उत्तम्भनम् । ७५ झयो होऽन्यतरस्याम् ८ । ४ । ६२ ।
१-विवार-श्वासाऽघोष-महाप्राणप्रयत्नसाहश्यात् । एवं भूतान्तरतम्य ( सादृश्य )परीक्षायामेव बाह्यप्रयत्नानामुपयोगः । २-उत्थानम्-'उद्+स्थानम्' इति स्थिती 'उदः स्थास्तम्भोः पूर्वस्य' इति सूत्रेण सकारस्य स्थाने पकारः पूर्वसवर्णः, 'उद् ५ थानम्' इति जाते, 'झरो झरि सवणे' इत्यनेन पूर्वकारस्य विकल्पेन लोपे दस्य चत्वेन तकारे सिद्ध रूपम् 'उत्थानम् ' इति । (मत्र यचपि तस्मादित्युत्तरस्य' इति परिभाषया 'स्था' इत्यस्य पूर्वसवर्णः प्राप्नोति तथापि 'मादेः परस्य' इति सूत्रेण प्राविभूतस्य सकारस्य स्थाने भवति)। उद्+स्तम्भनम् । एवम्-उद्+स्थापयति - उत्यापयति ।
.०-उद् से परे वर्तमान स्था और स्तम्भ को पूर्वसवर्ण होता है ।
७१-पञ्चमीनिर्देश से किये जानेवाला कार्य अन्य वर्णो के व्यवधान से रहित पर के स्थान में होता है।
७२-पर को विधान किया गया कार्य पर के आदि को होता है। ७३-हल से परे झर का विकल्प से लोप होता है सवर्ण झर् परे रहते । ७४-खर् परे रहते झलों को चर् होते हैं। ७५-झय से परे हकार को पूर्वसवर्ण होता है विकल्प से ।
