________________
लघुसिद्धान्तकौमुद्याम् ओदन्तो निपातः प्रगृह्यः । अहो 'ईशाः ।
५७ संबुद्धौ शाकल्यस्येताक्नार्षे १ । १ । १६ ।
सम्बुद्धिनिमित्तक अोकारो वा प्रगृह्योऽवैदिके इतौ परे। 'विष्णो इति, विष्ण इति, विष्णविति ।
५८ मय उओ वो वा ८।३ । ३३ । मयः परस्य उओ वो वा अचि । किम्युक्तम्, किमु उक्तम् ।
५६ इकोऽसवणे शाकल्यस्य ह्रस्वश्च ६ । १ । १२७ । पदान्ता इको हस्वा व स्युरसवर्णेऽचि । हस्वविधिसामर्थ्यान्न स्वरसन्धिः । 'चकि अत्र, चक्रयत्र । पदान्ता इति किम्
६. अचो रहाभ्यां द्व८।४ । ४६ ।
-एवं मिथो प्रागच्छतः । महो प्रद्य । प्रथो अपि, इत्यादिकम् । २-विष्णो इति-'विष्णो+इति' इति स्थितौ 'सम्बुद्धौ शाकल्यस्येतावनार्षे' इत्यनेन औकारस्य प्रगृह्यसंज्ञायाम् एषोऽयवायावः' इति प्रवादेशं बाधित्वा 'प्लुतप्रगृहा. अचि नित्यम्' इत्यनेन प्रकृतिभावे सिध्यति रूपं विष्णो इति' । (प्रगसंज्ञाभावपक्षे च मवादेशे 'लोपः शाकल्यस्य' इति वैकल्दिके वकारलोपे 'विष्ण इति' 'विष्णविति' इति रूपद्वयम्) एवं भानो + इति, भान इति, भानविति । ३- वरिणत्यर्थः । ४-चकि अत्र-'बी + पत्र' इति स्थितौ इको यणचि' इति प्राप्तं यणं बाषित्वा 'इकोऽसवणे शाकल्यस्य ह्रस्वश्च' इति वैकल्पिके ह्रस्व सिध्यति रूपं 'चकिमत्र' । नचात्र ह्रस्वे कृते पुनयं स्यादिति वाच्यम् , ह्रस्वविधानसामर्थ्यात् पुनर्यणोप्राप्तेः । ह्रस्वाभावपक्षे च यरिण कृते 'चन्यत्र' इति रूपम् । एवं धनी + प्रागग्वति धनि पागच्छति, धन्यागच्छति इत्यादि ।
५७-सम्बुद्धिनिमित्तक श्रोकार विकल्प से प्रगृह्यसझक होता है अवैदिक 'इति' शब्द परे रहते।
५८-मय से परे उञ् को वकार होता है विकल्प से अच् परे रहते ।
५६-पदान्त इक् को ह्रस्व होता है विकल्प से असवर्ण अच् परे रहते । ह्रस्वविधानसामर्थ्य से सन्धि-कार्य ( यण) नहीं होता।
६०-अच से परे जो रेफ और हकार उनसे परे वर्तमान यर को द्वित्व होता है विकल्स से (वा० समास में ह्रस्व और प्रकृतिभाव नहीं होता )।
