________________
वद्विता
२८१ क्षत्रियः । जातावित्येव । 'क्षाविरन्यत्र । १०२३ रेवत्यादिभ्यष्ठक ४ । १ । १४६ । १०२४ ठस्येकः ७।३। ५० । अङ्गात् परस्य ठस्येकादेशः स्यात् । रैवतिकः । १०२५ जनपदशब्दात् क्षत्रियादञ ४।१।१६८ ।
जनपदक्षत्रियवाचकाच्छब्दादञ् स्यादपत्ये। पाञ्चालः (क्षत्रियसमानशब्दाजनपदात्तस्य राजन्यपत्यवत्) पञ्चालानां राजा= पाञ्चालः। (पूरोरण वक्तव्यः) पौरवः । (पाण्डोड्यण) पाण्ड्यः ।
१०२६ "कुरु-नादिभ्यो एयः ४ । १ । १७२ । कौरव्यः। नैषध्यः। १०२७ ते तद्राजाः ४।१ । १७४ ।
१-प्रजातावित्युक्तेः न घः किन्तु इन प्रत्ययः । २-रैवतिकः-रेवत्या अपत्यमित्यर्थे षष्ठ्यन्ताद् रेवतीशब्दाद् 'रेवत्यादिम्यष्ठक्' इति 'ठ' प्रत्ययेऽनुबन्धलोपे प्रातिपदिकत्वेन सुब्लुकि 'ठस्येकः' इति इकारादेशे किति च' इति प्रादिवृद्धौ 'यस्येति चे' तीकारलोपे प्रातिपदिकत्वेन सौ विभक्तिकायें सिध्यति रूपं 'रैवतिकः' । ३-पाश्चालः'पठचालानां राजा' इत्यर्थे 'जनपद' वाचकात् पञ्चालशब्दात, 'क्षत्रियसमानशब्दाज्जनपदात्तस्य राजन्यपत्यवत्' इति वात्तिकेन 'अ' प्रत्यये चादिवृद्धौ प्रकारलोपे विभक्तिकायें सिध्यति रूप 'पाञ्चालः' इति । ४-डित्वात् टिलोपः। ५-कुरुशब्दान्नकारादिशब्दाच्चा:पत्ये राजनि-अर्थे वा एय' प्रत्यय: स्यादित्यर्थः ।
१०२३--रेवत्यादिगणपठित शब्दों से ठक् प्रत्यय होता है । १०२४ अंग से परे ठ को इक श्रादेश होता है ।
१०२५-जनपदवाची जी क्षत्रियवाची शब्द, उससे अञ प्रत्यय होता है अपत्यार्थ में। __(वा०-(१) क्षत्रिय समान जो जनपदवाचक शब्द, उससे राजा अर्थ में । अपत्यवत् प्रत्यय होते हैं । (२) पूरुशब्द से अण प्र पय होता है । (३) पाण्डु शब्द से ड्यण् प्रत्यय होता है अपत्य अर्थ में ।
१०२६-कुरु शब्द और नकारादि शब्दों से ण्य प्रत्यय होता है। १०२७-जनपदवाची शब्द से विहित अञ् आदि प्रत्ययों की तद्राज संज्ञा होती है।
