________________
२८.
. लघुसिद्धान्तकौमुद्याम् १०१८ कन्यायाः 'कनीन च ४।१।११६ । चादण्। कानीनो = व्यासः, कर्णश्च । १०१६ राज-श्वशुराद् यत् ४ । १ । १३७ । ( राक्षो जातावेवेति वाच्यम् )। १०२० ये चाऽभावकमणोः ६ । ४ । १६८ । यादौ तद्धिते परेऽन् प्रकत्या स्यान्न तु भावकर्मणोः । राजन्यः । श्वशुर्यः । जातावेवेति किम्१०२१ अन् ६ । ४ । १६७ । अन् प्रकृत्या स्यादणि परे। "राजनः । १०२२ क्षत्राद्धः ४ । १ । १३८ ।
१-कन्याशब्दस्याऽपत्यार्थे 'कनीन' इत्यादेशो भवति 'प्रण' प्रत्ययश्चेत्यर्थः । २-कानीन:-कन्यायाः प्रात्यमिति विग्रहे षष्ठयन्तात् 'कन्या' शब्दात् 'कन्यायाः कमीम च' इत्यणप्रत्यये कनीनादेशे प्रादिवृद्धौ 'अ' कारलोपे विभक्तिकायें 'कानीनः' इति। ३-राजन्यः-'राजन्' शब्दाद 'राज्ञोऽपत्यमिति' विग्रहे जात्यर्थे 'राज-श्वश्राद् यत्' इति यत्' प्रत्यये 'नस्तद्धिते' टेलोपे प्राप्ते 'ये चाभावकर्मणोः' इति प्रकृतिभावेन टिलोपाभावे विभक्तिकायें सिध्यति रूपं 'राजन्यः' इति । ४-श्वशुरस्यापत्यं श्वशुयंः-श्यालः। 'यस्य ति च' इतिा 'म' लोपः। ५-जात्यतिरिक्तेऽथे; राज्ञोऽपत्यं पुमान्-राजनः । प्रणप्रत्ययः प्रकृतिभावः । ६-'प्रायने..' इति सूत्रेण घस्य 'इय' ।
१०१८-कन्या शब्द से अण प्रत्यय हाता है और कन्या को 'कनीन' आदेश होता है। २०१६-राजन् और श्वशुर शब्द से यत् प्रत्यय होता है अपत्यार्थ में।
(वा०-राजन शब्द से जाति में ही यत् होता है)। १०२०-तद्धित यादि प्रत्यय परे रहते अन् को प्रकृतिभाष होता है भावकर्म को छोटकर।
१०२१ अन् प्रकृतिवत् होता है अण परे रहते । १०२२-क्षत्र शब्द ते घ प्रत्यय होता है अपत्यार्थ में जातिवाच्य होने पर ।
