________________
लघुसिद्धान्तकौमुद्याम्
'समानकर्तृकात' किम्-शिष्याः 'पठन्त्वितीच्छति गुरुः । वा ग्रहणाद्वाक्यमपि। ( ५५८) लुड्सनोर्घस्लृ ।
७०७ सस्यार्धधातुके ७ । ४ । ४६ ।
२०२
सस्य तः स्यात सादावार्धधातुके । अत्तुमिच्छति ' जिघत्सति । ( ४७५ ) एकाच इति नेट् ।
७०८ अज्झनगमां सनि ६ । ४ । १६ ।
अजन्तानां हन्तेरजादेशगमेश्च दीर्घो भलादौ सनि ।
७०६ इको झल् १ । २ । ६।
इगन्ताज्झलादिः सन् कित स्यात । ( ६६० ) ऋत इद्धातोः । कर्तु - मिच्छति चिकीर्षति ।
७१० सनि ग्रह - गुहोश्च ७ । २ । १२ ।
ग्रहेगु हेरुगन्ताश्च सन इण् न स्यात । बुभूषति । इति सन्नन्ताः ।
●
"
१ - पठनकर्त्तारः शिष्याः, इच्छायाः कर्त्ता तु गुरुः । २ – जिघत्सति - 'श्रद्' धातोरिच्छायां सनि 'लुड्सनोघरल' इति 'घस्लृ' प्रदेशेऽनुबन्धलोपे इनिषेवे द्वित्वोऽभ्यासत्वे हलादिशेषे 'कुहोश्चुः' इति श्चुखोन घस्य झत्वो चर्चेन झस्य जो 'सन्यत' इत्यभ्यासस्य इत्वे 'सस्याधंघातुके' इति सकारस्य तकारे 'जि घत् स' इत्यस्य 'सनाद्यन्ताः' इति धातुली लटि तिपि शपि सिध्यति रूपं 'जिघत्सति' इति । ३ - चिकीर्षति -'कृ' धातोः 'कत्तुमिच्छति' इति विग्रहे 'सनि' अनुबन्धलोपे 'ऐकाच उपदेशे' इति इग् निषेधे 'अज्झनगमां समि' इति दीर्घे 'इको झल्' इति कित्वाद् गुणाभावे 'ऋत इदुधातोः इति रपरत्वो 'हलि चे' ति दीर्घे द्वित्तोऽभ्यासकार्ये षको 'चिकीर्ष' इत्यस्य धातुसंज्ञायां लटि तिपि शपि सिध्यति रूपं 'चिकीर्षति' इति ।
४ - बुभूषति -'भू' घातोरिच्छार्थे सनि 'सनि ग्रहगुहोश्व' इति इग् निषेघे 'इको झल्
७०७ - सकार को तकारादेश होता है सादि श्रार्धधातुक परे रहते ।
७०८ - श्रजन्तधातु, हन् और अजादेश गम् धातुको दीर्घ होता है फलादि सन् परे रहते ।
७०६ - इगन्त धातु से परे झलादि सन् कित् होता है ।
७१०-ग्रह गुद्द् और उगन्त धातु से परे स को इट् नहीं होता ।
इति सन्नन्तप्रकिया ।
