Page Text
________________
१७१
तिङन्ते दिवादयः दीङः परस्पाजादेः ङित आर्धधातुकस्य युट् । ('बुग्युटावुवङयणोः सिद्धौ वक्तव्यौ ) २दिदीये ।
६३८ मीनाति-मिनोति-दीड ल्यपि च ६।१ । ५० ।
एषामात्वं ग्यात् ल्यपि चादशित्येनिमित्ते । दाता । दास्यते । (स्थाध्वोरित्त्वे दीङः प्रतेषेधः ) "अदास्त । डीङ विहायसा "गतौ । १६ । डीयते । डिडये । डयिता । पीङ् पाने । १७ । पीयते । पेता । अपेष्ट । माङ् माने । १८ । मायते ममे । जनी प्रादुर्भावे । १६ ।
६३६ ज्ञा-जनोजर्जा ७।२। ७६ । अनयोर्जादेशः स्यात् शिति । 'जायते । 'जज्ञे । जनिता। जनिष्यते।
१-युट प्राभीयत्वेनाऽसिद्ध वात् । 'एरनेकाच....' इति यण प्राप्तः, स माभूदित्येतदर्थमिदं वार्तिकम् । २-दिदीये-'दीङ' धातोलिटि प्रथमपुरुषैकवचने प्रात्मनेपदे लस्य तादेशे द्वित्वेऽभ्यासह,स्वे तकारस्यैशादेशे 'दीडो युडचि' इति 'युटि' सिध्यति रूपं 'दिदीये' इति । ( ननु युटः प्राभोयत्वेनाऽसिद्धत्वेन परत्वात् ‘एरनेकाचोऽसंयोगपूर्वस्य' इति यण् स्यादिति चेन्न 'वुगर टावुवङ यरणोः सिद्धौ वक्तव्यौ' इति युटोऽसिद्धत्वाभावबोधननात् )। ३-'स्थाध्वोरिच' इति प्राप्तमित्वं न स्यादित्यर्थः ४-अदास्त-दीङ्' धातोलुङि प्रथमपुरुषैकवचने आत्मनेपदे लस्य तादेशेऽडागमे च्लौ च्लेः सिचि अनुबन्धलोपे 'प्रदी स्त' इति जाते 'मीनाति-मिनोति-दीडां त्यपि च' इति 'प्रात्वे' सिध्यति रूपम् 'प्रदास्त' इति । ( नानु दाधाध्वदाप्' इति घुसंज्ञायां 'स्थाध्वोरिच्चे' ति इत्वं स्यादिति चेन्न, स्थाध्वोरित्वे दीङः प्रतिषेधः' इति वचनात् । ५-पक्षिविमानादिगमने इत्यर्थः । लिटि-'एरनेकाचो.. ' इति यण 'डिडय' । लुङि-अडयिष्ट, अडयिषाताम् , अडयिषत । अयिष्ठाः । इत्यादय । ६-लुङि अमास्त, अमासाताम् । प्रमासत । इत्यादि । ७ईकार इत् । -जयते-'जन्' धातोलंटि प्रथमपुरुषैकवचने लस्य तादेशे टेरेल्वे शपोऽपवादे श्यनि अनुबन्धलापे 'जन् य ते' इति स्थितौ 'ज्ञाजनोर्जा' इति जनेर्जादेशे सिध्यति रूपं जायते' इति । :-द्वित्वे हलादिशेधे 'जजन् + (त) ए' इत्यत्र । 'गमहनजन ' इति उपधालोपे श्चुढे न नस्य अत्वे जञोज्ञ : जज्ञे ।
६३८-मीञ, मिन और दी धातु को आत्व होता है ल्यप परे रहते । चकार से शित् भिन्न एनिमित्तक प्रत्यय परे रहते भी श्रात्व होता है ।
( वा.-'स्था वोरिच्च' से प्राप्त इत्व दीङ को नहीं होता।) ६३६- ज्ञा और जन धातु को जा आदेश होता है शित् परे रहते ।
| SR No. | 006148 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vishvanath Shastri, Nigamanand Shastri, Lakshminarayan Shastri |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 450 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 25 MB |