________________
सिद्धान्तकौमुलान् एतदन्तमव्ययम् । 'कत्वा । उदेतोः। विसपः। ३७१ 'अव्ययीमावश्च १।१।४१ । अघिहरि। ३७२ अव्ययादापसुपः २ । २।८२ । अव्ययाद् विहितस्यापः सुपश्च लुक । तत्र शातायाम् ।
(मध्ययमक्षणम् ) सदृशं त्रिषु लिङ्गषु सर्वानु च विभक्तिषु । वचनेषु च सर्वेषु यन्न 'म्येति तदन्वयम् ॥ इति ॥ "वष्टि भागुरिरल्लोपमवाप्योरुपसर्गयोः । प्रापं चैव हलन्तानां यथा वाचा निशा दिशा॥
(उदाहरणम्) वगाहः । अवगाहः । पिधानम्, अपिधानम् । इत्यव्यवानि ।
( इति पूर्वार्द्धम् )
-20:
१-कत्वा-कत्वा, तोसुन् उदेतोः=( उदितो भूत्वा इत्यर्थः) कसुन्-विसपः % (गला )। २-पव्ययमित्यर्थः। ३-'हरौं' इति 'अपिहरि' विभक्त्यर्वेऽव्ययीभावः (समासः)। ४-लुगित्यनुवर्तते। ५-तत्र इत्यतः स्त्रीत्वे टाप् तस्य लुक । ६-विकृतं भवति । ७-वष्टि-इति भागुरिः- तन्नामा-प्राचार्यः, प्रवाऽप्योः = प्रवअपि एतयोः. अल्लोपम्अकारस्य लोपं वष्टि = ईन्छति । तथा हलन्तानामपि शब्दानाम् पापं ( टाप् प्रत्ययं ) वष्टि = इच्छति । अत्र दृष्टान्तः-वाचा, निशा, दिशा ( इत्यादि ) । इत्यव्ययप्रकरणम् । ( इति पूर्वाद्धम् )।
३७१-अव्ययीभाव समास की अव्यय संज्ञा होती है। ३७१-अव्यय से किये गए श्राप और सुप् का लुक होता है । इत्यव्ययानि ।
इति पूर्वार्टम
