________________
દળી માણે દેહ સૌના દળીને રખે રીઝતો રિદ્ધિસિદ્ધ રળીને.
ક્રિકેટની રમત રમતા બેટ્સમેનને ખબર નથી હોતી કે કયો દડો તેના માટે છેલ્લો દડો છે. તેમ જીવનની આ રમતમાં કોઈને ખબર નથી કે ક્યો શ્વાસ એ છેલ્લો શ્વાસ છે. કોઇપણ દિવસ એ જીવનના કેલેન્ડરની આસો વદ અમાસ હોઈ શકે છે. કોઈ પણ શબ્દ આપણા શરીરમાં જડેલા ધ્વનિયંત્રની આખરી નીપજ હોઈ શકે છે. તેથી જ એક સંસ્કૃત સુભાષિતમાં કવિએ લખ્યું છે : નિ:શ્વાસે ન હિ વિશ્વાસો, ક્વ રુદ્ધો ભવિષ્યતિ. તેથી જ, કોઇએ જિંદગીને ચાર દિવસનું ચાંદરણું કહ્યું છે. મૃત્યુનાં ગમે તે પળે થનારા અનિવાર્ય આગમનનાં કડવા સત્યને આપણાં ગળે ઉતારવા જ્ઞાનીઓએ તો ધૂમ પ્રયત્નો કર્યા છે પણ એક વિજ્ઞાનીએ પણ એક તુક્કો દોડાવ્યો. અમેરિકાના ફેલિકસ મેપર નામના એક વિજ્ઞાનીએ ઈ.સ. ૧૮૮૦ માં એક વિચિત્ર ઘડિયાલ બનાવી હતી. આ ઘડિયાલ ૨૮ ફૂટ લાંબી અને ૮ ફૂટ પહોળી હતી અને બનાવતા તેને ૧૦ વર્ષ લાગ્યા હતા. આ ઘડિયાળના એક કલાક ઉપર ૧૫ મિનિટ થાય ત્યારે ધાતુનું બનાવેલું એક નાનકડું બાળક બહાર આવે અને ટકોરો વગાડે. ૩૦ મિનિટે એક ધાતુનિર્મિત યુવક ટકોરો વગાડે, ૫૬ મિનિટે એક વૃદ્ધ ટકોરો વગાડે અને કલાક પૂરો થાય ત્યારે ભયાનક અને બિહામણી યમની આકૃતિ આવીને ટકોરો વગાડે. જીવનની ક્ષણભંગુરતા અને મૃત્યુનાં અનિવાર્ય આગમનને સૂચવતો તે વિજ્ઞાનનો પ્રયોગ નિહાળીને પણ મૃત્યુ માટે કોઈ જાગૃત બન્યું હશે કે નહિ, તે મોટો પ્રશ્ન છે.
મૃત્યુથી બચાવવાની તાકાત દેવો અને દેવેન્દ્રોમાં પણ નથી. મહાભારતના વનપર્વમાં શ્રીકૃષ્ણએ અર્જુન પર પ્રસન્ન થઈને તેને કોઇ પણ વરદાન માંગવા કહે છે પણ સાથે ખુલાસો કરે છે ? તું જે માંગે તે હું તને આપીશ પણ અમરપટ્ટો તું નહિ માંગતો. તે સિવાયની તારી કોઇપણ
હદયકંપ છે જ
