________________
ન કરી શકે ત્યારે માનવીની હતાશા આકાશને આંબી જાય છે. છોકરા કે છોકરીએ કરેલા લફરાથી સમાજમાં થયેલી અપકીર્તિનો મેલ રૂપિયાથી ધોવાતો નથી. મન કોઈ કૌટુંબિક કે સામાજિક ચિંતાઓથી ઘેરાયેલું હોય ત્યારે તેને ચિંતામુક્ત કરીને સ્વસ્થ કરવાની તાકાત રિઝર્વ બેંકે છાપેલા કાગળના ટુકડાઓમાં નથી. સ્વજનોનું મૃત્યુ થાય ત્યારે ભરેલા ભંડારો ગયેલા સ્વજનને પાછો લાવી શકતા નથી. યમરાજ પોતાનાં જીવનનાં આંગણે આવીને ઊભો રહે ત્યારે પાંચ કરોડની ED.R. કે બે કરોડનાં શેર સર્ટીફિકેટ બતાવવાથી તે ગભરાઈને ભાગી જતો નથી. બેન્કની પાસબુકમાં કરોડોના આંકડા બોલતા હોય તેની જરાય શરમ તેને નડતી નથી. ઈન્કમટેકસ ઓફિસરની જેમ ચિત્રગુપ્તના ટેબલ ઉપર પેપરવેઈટ મુકી શકાતું નથી. યમના દૂતને સરકારના ભ્રષ્ટાચારનો ચેપ લાગ્યો નથી, લાગતો નથી. કાળપુરુષ ક્ષણ બે ક્ષણમાં હતું-ન હતું કરી નાંખે છે. ૬૦, ૭૦, કે ૮૦ વર્ષનાં જીવન દરમ્યાન અનેકવિધ સારા નરસા ઉપાયોથી એકઠા કરેલા નોટોના ખડકલા, બાંધેલી મહેલાતો, પોયેલો પરિવાર, સ્થાપેલા ધંધા અને ઉદ્યોગો વગેરે બધા સાથેનો સંબંધ મૃત્યુ ક્ષણમાં કાપી નાંખે છે. જે સંપત્તિને માલિકે પેદા કરી છે તે માલિક રવાના થાય ત્યારે તે સંપત્તિ તેને જરા પણ અટકાવી ન શકે તે સંપત્તિની કેટલી મોટી મર્યાદા છે ! માણસની ઠાઠડી ઘરની બહાર નીકળે ત્યારે તે સંપત્તિ તેને વળાવવા તિજોરીની બહાર પણ નીકળતી નથી. મૃત માલિક ખાતર નોટોના બંડલ એક આંસુનું ટીપું પણ પાડતા નથી.
અમેરિકામાં જઈને કોઈ ભારતીય લાખો ડોલર કમાય તો પણ રૂપિયાની કરન્સીમાં ટ્રાન્સફર કરીને તે સંપત્તિને ભારતમાં લાવી શકે છે. પૈસાની મોટી મર્યાદા છે કે તે પરદેશમાં સાથે લઈ જઈ શકાય છે, પરલોકમાં નથી લઈ જઈ શકાતી. પરલોકમાં જ્યાં જવાનું હોય ત્યાં નાણાં ટ્રાન્સફર કરી આપે તેવી એક પણ બેન્ક હજુ આ ધરતી પર સ્થપાઈ નથી, પરલોકની
હ્રદયકંપ ૧૭