________________
લાભ પચ્ચીસ લાખનો થાય ત્યારે લોભ એક કરોડ પર પહોંચી જાય છે એટલે કે લાભ કરતાં લોભની સ્પીડ હંમેશાં વધુ હોય છે. તેથી લાભ ગમે એટલો થાય, લોભ ઊભો જ રહે છે, જે જીવને અધૂરાશનોઅપૂર્ણતાનો જ અનુભવ કરાવી પ્રસન્નતાથી વંચિત રાખે છે તથા લાભ પુણ્યને આધીન છે. પુણ્ય પરિમિત હોવાથી એની મર્યાદા આવી જ જાય છે. પણ લોભ? લોભને થોભ નહીં... ‘રૂ∞ાગો ગ્રાસ સમા અનંતયા...' પરિણામ ? મમ્ભણશેઠને જોઈ લ્યો. સુભૂમ ચક્રવર્તીને જોઈ લ્યો. માટે જ્ઞાનીઓ નિઃસ્પૃહતાનો મહિમા ગાય છે. સ્પૃહાને ત્યાજ્ય કહે છે.
હવે બીજી એક વાત. કાકાએ આપેલા લાખ રૂપિયાથી વેપાર કરીને એની વૃદ્ધિ કરવાના બદલે ભત્રીજો ‘હું પણ લક્ષાધિપતિ' એવા અભિમાનમાં અટવાઈ જાય તો સહજ છે કે કાકા
એની પાસેથી લાખ રૂપિયા પાછા લઈ લેશે. આવું જ પ્રકૃતિ માટે છે. આપણે કાંઈ પણ સત્કાર્ય કરીએ એટલે ‘આને વધારે સારી સામગ્રી આપીશ તો વધારે સારું સત્કાર્ય ક૨શે' એવા વિશ્વાસથી પ્રકૃતિ જાણે કે આપણને વધારે સામગ્રી આપે છે. પણ આપણે જો એના અભિમાનમાં પડી જઈએ છીએ તો પછી પ્રકૃતિ આપણી પાસેથી એ સુંદર સામગ્રી છીનવી જ લે છે. માટે સંપત્તિ-સત્તા વગેરે, ભૌતિક કે જ્ઞાન-તપ વગેરે આત્મિક, કોઈ પણ ક્ષેત્રમાં અહંકાર એ પીછેહઠ કરાવનાર તત્ત્વ છે. અને અહંકાર એ જો પીછેહઠ કરાવે છે, તો નમ્રતા-લઘુતા એ પ્રગતિ કરાવનાર છે એ સ્પષ્ટ છે.
આ વાત બરાબર પણ છે જ. ‘પોતાનાથી અધિક પણ કોઈક છે' આવું માનનાર અહંકાર કરી શકે નહીં. સહુથી અધિક તો પૂનમનો ચાંદ જ હોય છે. ને એના માટે તો ઘસાતા જવું એ જ ભવિષ્ય
