________________
જ્યાં મોટાઈનો ભાર હોય ત્યાં જ આવા પ્રસંગે નાનાની લાગણી પેદા થવાનો સંભવ રહે. મોટાઈનો ભાર અને મોટાઈનો ભાવ જ જ્યાં ખરી પડ્યો છે, ત્યાં નાનપને કોઈ અવકાશ જ ક્યાં છે? માનકષાય ગજબનો છે, સન્માનની સ્થિતિમાં તે પાગલ બનાવી દે અને અપમાનની સ્થિતિમાં ઘાયલ બનાવી છે. એક માન ખરી પડે એટલે સાધના કેટલી સરળ બની જાય!
માન-કષાયચોકડીનો ગૅન્ગ લીડર છે. માનહાનિ થતી લાગે ત્યાં ઝટ ક્રોધને આગળ કરવો પડે છે. લોભકષાયના મૂળમાં પણ માનની ભૂખ જ બેઠેલી છેને! કરોડ રૂપિયાના લોભની ઝોળી ભરાય તેના કરતાં પાંચ કરોડ રૂપિયાના લોભની ઝોળી ભરાવામાં વધુ માન મળે. માનસંજ્ઞાના
ક્યારામાં માનવી લોભસંજ્ઞાના ખાતર પાણી સીંચતો રહે છે અને માયા પણ માનની બહેન જ છે ને! ભાઈને પરણાવવા તે સંપત્તિ, પ્રસિદ્ધિ, કીર્તિ વગેરે રૂપાળી કન્યાઓનાં અપહરણ કરતી રહે છે! પ્રભુ ગૌતમ ક્રોધી નહોતા, સૌમ્ય હતા. માયાવી નહોતા, સરળ હતા અને લોભી નહોતા, નિર્મમ હતા. કારણ કે પ્રભુ ગૌતમ “માની' નહોતા, વિનમ
હતા!
ગૌતમપદની આરાધના એ કષાય-નાશની આરાધના છે. કષાય એ મોટામાં મોટો અરિષ્ટ અને અનિષ્ટ છે. સર્વાષ્ટિકરાવે એ સાધનાનું સૂત્ર છે. સર્વાભીષ્ટાર્થીને એ સિદ્ધિનું કે લશ્રુતિનું સૂત્ર છે. અને સર્વનિથાના આનુષંગિક ફળનું સૂચક સૂત્ર છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો સરિઝળરાય એ Process Formula છે. સર્વાગીદાર્થચિને એ Productનું પરિચાયક પદ છે. સર્વનિથાનાથ
- ગૌતમ મૌષ્ઠિ ૩૭
