________________
શી ? વિદ્યા કેવી ને અવિઘા કેવી ? ‘આ’ કોણ ને તે' કોણ ? “હું”-સ્વરૂપ બની રહેલું “બ્રહ્મ” જ હવે તો, “આ” અને “તે”— તે બંનેને, – એ બંનેને જ નહીં, - સર્વને, સર્વત્રને, સર્વથા, સર્વદા, પ્રકાશી રહ્યું છે (ઞવમાસમ્ !
અને બ્રહ્મસ્વરૂપ બની રહેલાં - મારામાં, હવે, કોઈ ઉપાધિ જ રહી નથી, દેશ-કાલ-વસ્તુના સર્વ પરિચ્છેદો, સર્વ મર્યાદાઓ (Limitations, Conditionings) જ રહ્યાં નથી, તો પછી, ‘બહાર' અને ‘અંદર', - એવા કશા ભેદો રહી શકે જ ક્યાંથી ? કેવી રીતે ? (વાામ્યન્તશૂન્યમ્).
-
હવે તો, શુદ્ધ, પૂર્ણ, અદ્વિતીય એવું એકમાત્ર પરબ્રહ્મ ! અને તે સ્વરૂપે જ “હું” (અહમ્ !
શ્લોકનો છંદ : ગીતિ (૪૯૩)
૪૪
निरुपममनादितत्त्वं त्वमहमिदमद इति कल्पनादूरम् । नित्यानन्दैकरसं
શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ :
-
सत्यं ब्रह्माद्वितीयमेवाहम् ॥४९४॥
નિરુપમમનાદિતત્ત્વ ત્વમહમિદમદ ઇતિ કલ્પનાદૂરમ્ | નિત્યાનનૈકરસં બ્રહ્માદ્વિતીયમેવાહમ્ ॥૪૯૪૫
સત્ય
શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય ઃ
(યતા) નુિપમમ, અનાવિતત્ત્વ, ‘ત્વ-અદ્-વં-અવઃ' કૃતિલ્પનાતૂરું, નિત્યાનવૈરર્સ, સત્યં અદ્વિતીય, (તત) બ્રહ્મ વ અહં (અસ્મિ) ૪૬૪|| શબ્દાર્થ :
-
મુખ્ય વાક્ય : (તત્) બ્રહ્મ વ અહં અશ્મિ । તે જ બ્રહ્મ હું છું. “તે બ્રહ્મ', એટલે કયું; કેવું બ્રહ્મ ? આ પ્રમાણે બ્રહ્મનાં છ વિશેષણો : (૧) નિનુપમમ્ । - ઉપમારહિત, અનુપમ, (Un-paralleled, Incomparable, Unique); (૨) અનાવિતત્ત્વમ્ । - જેનું તત્ત્વ અનાદિ છે, જેનું સ્વરૂપ અનાદિ છે, તેવું; (૩) ‘iઅહં-વં-અવ:' કૃતિ ત્ત્વનાલૂમ્ । “તું-હું-આ-તે” - એવી કલ્પનાથી જે દૂર છે, તેવું; (૪) નિત્ય-આનન્દ્ર-હ-સમ્ । નિત્ય આનંદ-માત્ર અને એક-રસ-સ્વરૂપ છે તેવું; (૫) સત્યમ્ । જે સત્યસ્વરૂપ છે, તેવું; અને (૬) અદ્વિતીયમ્ । જે અદ્વિતીય છે, તેવું.
વિવેકચૂડામણિ / ૯૭૯