________________
જેવો જ તે હોય છે : સ્વપ્નમાં મનુષ્ય ઘણું-બધું કર્યું-જોયું-અનુભવ્યું હોય, પરંતુ તેની આંખો ઊઘડી ગયા પછી ? પેલાં કર્મો ક્યારે વિલય પામી ગયાં, એની એને પોતાને જ ખબર ન પડે !
‘સંચિત’ કર્મોનો પણ આવો જ સમૂળગો નાશ ! શ્લોકનો છંદ : અનુષ્ટુપ (૪૪૮)
૪૪૯
यत् कृतं स्वप्नवेलायां पुण्यं वा पापमुल्बणम् । सुप्तोत्थितस्य किं तत् स्यात् स्वर्गाय नरकाय वा ॥४४९॥
શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ :
યત્ કૃતં સ્વપ્નવેલાયાં પુણ્ય વા પાપમુલ્ખણમ્ । સુપ્તોસ્થિતસ્ય કિં તત્સ્યાત્ સ્વર્ગીય નરકાય વા ૫૪૪૯થી
શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય ઃ
स्वप्नवेलायां यत् उल्बणं पुण्यं वा पापं (मनुष्येण) कृतं, तत् किं सुप्तસ્થિસ્ય (તસ્ય) સ્વય નરાય વા યાત્ ? ।।૪૪॥ શબ્દાર્થ :
મુખ્ય વાક્ય : તત્ તિસ્ય સ્વર્ગાય નરાય વા યાત્ ? । શું તે, તેને, સ્વર્ગ કે નરક આપી શકે ? આપનારું બની શકે ? કોની બાબતમાં આવો સવાલ ઊભો થયો છે ? - સુપ્ત-સ્થિતસ્ય મનુષ્યસ્ય । સુřોસ્થિત એટલે એવો માણસ, જે પહેલાં સૂઈ ગયો હતો અને પછી જાગી ગયો હોય (આવી સુપ્તઃ પશ્ચાદ્ સ્થિતઃ । - કર્મધારય સમાસ). એના વિશે આવો સવાલ શા માટે ઊભો થયો ? સ્વપ્નવેતામાં તેન યત્ વજ્જળ પુછ્યું પાપં વા ધૃતમ્ । ૐ[ળ બહુ મોટું, ઉગ્ર. સ્વપ્ન-અવસ્થામાં તેણે જે બહુ મોટું પુણ્ય કે પાપ કર્યું હોય તે, તેને, જાગ્યા પછી, સ્વર્ગ કે નરક આપનારું બની શકે ? (૪૪૯)
અનુવાદ :
સ્વપ્ન-અવસ્થામાં તેણે જે બહુ મોટું પુણ્ય કે પાપ કર્યું હોય તે, શું સૂતાં પછી જાગેલા તે(મનુષ્ય)ને સ્વર્ગ કે નરક આપી શકે ? (૪૪૯)
ટિપ્પણ :
નિદ્રામાંથી જાગ્યા પછી, સ્વપ્ન-અવસ્થાનાં સર્વ કર્મો વિલય પામે છે, ૮૮૬ | વિવેકચૂડામણિ
