________________
હ૮૧
एषः स्वयंज्योतिरशेषसाक्षी
- विज्ञानकोशे विलसत्यजत्रम् । लक्ष्यं विधायैनमसद्विलक्षण
मखण्डवृत्त्यात्मतयाऽनुभावय ॥३८१॥ શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ :
એષઃ સ્વયંજ્યોતિરશેષ સાક્ષી
- વિજ્ઞાનકોશે વિલસત્યજગ્નમ્ | લક્ષ્ય વિધાર્યનમસવિલક્ષણ
A -મખંડવૃત્યાત્મતયાડનુભાવય i૩૮૧ાા શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય : __स्वयंज्योतिः अशेषसाक्षी (च) एषः (आत्मा) विज्ञानकोशे अज्रस्त्रं विलसति; असद्विलक्षणं एनं (आत्मानं) लक्ष्यं विधाय, अखण्डवृत्त्या आत्मतया (d) અનુમાવય રૂ૮શા. શબ્દાર્થ :
શ્લોકમાં બે સ્વતંત્ર વાક્યો આ પ્રમાણે છે :
(૧) gs: (માત્મા) વિનતિ | વિનંતિ એટલે પ્રકાશે છે, ઝળહળે છે, વિરાજે છે, શોભે છે. જેની ચર્ચા ચાલી રહી છે તે આ આત્મા પ્રકાશી રહ્યો છે. આત્મા ક્યાં પ્રકાશે છે? – વિનાનોશે આ પહેલાં જેનું સ્વરૂપ સવિસ્તર નિરૂપવામાં આવ્યું છે તે વિજ્ઞાનમય કોશમાં; તે કેવી રીતે પ્રકાશે છે? અનસ્ત્રમ્ ! - સદા સર્વદા, નિરન્તર, અણ-અટક્યો.
આ આત્મા કેવો છે ? - આ પ્રમાણે બે વિશેષણો : (અ) સ્વયંખ્યોતિઃ | સ્વયંપ્રકાશ, પોતાના વડે જ પ્રકાશતો, પોતાના જ પ્રકાશવાળો; અને (બ) ગશેષ સાક્ષી છે – સર્વનો, સહુનો સાક્ષી.
(૨) પન્ન (ત્વ) અનુમાવય | - તું એ(આત્મા)નું ભાવન કર, અનુશીલન કર, રટણ કર. તે આત્મા કેવો છે ? મસ-વિતક્ષણમ્ I વિલક્ષણ એટલે જૂદો, ભિન્ન; સત્ એટલે મિથ્યા, સંસારથી ભિન્ન; આ આત્માનું અનુશીલન કેવી રીતે
વિવેકચૂડામણિ | ૭૩૩
