Page Text
________________
मिथ्याभिसंधानरतस्तु नश्येद्
दृष्टं तदेतद्यदचोरचोरयोः ॥३३३ ॥
શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ :
સત્યાભિસંધાનરતો વિમુક્તો મહત્ત્વમાત્મીયમુપૈતિ નિત્યમ્ ।
મિથ્યાભિસંધાનરતસ્તુ નક્ષેદ્ દુષ્ટ તદેતઘદચોરચોરયોઃ
૫૩૩૩॥
શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય :
સત્ય-અભિમન્યાનરત: (સાધ:) વિમુò: (મૂત્વા) નિત્યં આત્મીય (આત્માસમાનું, આત્માસંવદ્ધ) મહત્ત્વ ઐતિ, મિથ્યા-મિસભ્યાન-રત: તુ નક્ષેત્; યદ્ તવ્ તદ્ અવો-ચોયોઃ દૃષ્ટમ્ (દૃષ્યને સ્પષ્ટ મતિ) રૂરૂરૂ શબ્દાર્થ :
આ શ્લોકમાં ત્રણ સ્વતંત્ર વાક્યો, આ પ્રમાણે, છે :
(૧) સત્ય-અભિમન્ધાનરતઃ (સાધ:) વિમુ: (મૂત્વા) નિત્યં આત્મીય (ગત્લાસમાનું, આત્માનંવંદ્ધ) મહત્ત્વ પતિ । તેવો સાધક મહત્ત્વ પામે છે, મહાનતા પ્રાપ્ત કરે છે. કેવું મહત્ત્વ પામે છે ? આત્મીયમ્ એટલે કે આત્માનું, આત્મા જેવું, આત્મા-સંબંધી; અમિસન્ધાન એટલે નિત્ય, સતત, નિરંતર ચિંતન-મનન-રટણ; રત (રમ્ – ધાતુનું કર્મણિ ભૂતકૃદંતનું રૂપ) એટલે મગ્ન, ઓતપ્રોત; કેવો સાધક ? સત્યનાં જ નિરંતર ચિંતનમાં જે મગ્ન રહે છે; તે આવું મહત્ત્વ ક્યારે પ્રાપ્ત કરે છે ? - વિમુò: (મૂત્વા) મુક્ત બનીને.
-
(૨) મિથ્યા-મિસન્માન-રત: તુ નયેત્ । તુ, પરંતુ, એથી ઊલટું, સામી બાજુએ; મિથ્યા એટલે ખોટું, અસત્ય એવું જગત, જગતમાંનાં બાહ્ય-દશ્ય-ભૌતિક પદાર્થો; એમાં મગ્ન રહેનારનું શું થાય છે ? બીજું શું થઈ શકે ? (નયેત્), એટલે કે અનેક અનર્થો પામે છે.
‘નાશ’
–
(૩) યજ્ તવ્ તદ્ અનો-રોયો: દૃષ્ટમ્ (વૃષ્યને સ્પષ્ટ મવતિ ); વ્ તત્ તવ્ કૃષ્ટમ્ । તે, આ, જે એટલે કે અહીં, આ શ્લોકમાં, જે કંઈ કહેવામાં આવ્યું છે તે, જોવામાં આવે છે, જણાય છે, સ્પષ્ટ સમજાય છે. ક્યાં-શામાં જોવામાં આવે છે ? - અન્નો-નોયોઃ । ચોર-અચોરનાં (આ પહેલાંના શ્લોકમાં અપાયેલાં)
વિવેકચૂડામણિ / ૬૧૭
| SR No. | 006075 |
| Book Title | Vivek Chudamani |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jayanand L Dave |
| Publisher | Pravin Prakashan |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 1182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |