Page Text
________________
આરોપાયેલાં “હું કર્તા છું, હું ભોક્તા છું”, – એવા ધર્મોને તો છોડવા જ પડે.
અને આ “ત્યાગ અને પ્રાપ્તિ, – એ બંને વસ્તુઓને પરસ્પર સામ-સામે મૂકીએ તો તરત જ ખ્યાલ આવી જાય કે ‘ત્યાગ” કેવી ક્ષુદ્ર-શુલ્લક-સસ્તી ચીજોનો છે અને પ્રાપ્તિ કેવી મહત્ત્વની-મૂલ્યવાન સ્થિતિની છે ! સંસાર-વ્યવહારનાં કળણમાં ગળકાં ખાતાં અજ્ઞાનીઓ સિવાય, આ “વિનિમય’(Exchange)ને કોઈ “ખોટનો સોદો’ કહી શકે નહીં ! સાચાં જીવનમૂલ્યોને ન સમજી શકે એવા, આવા, બુદ્ધિહીનોને અનુલક્ષીને જ, આચાર્યશ્રીએ, સ્થૂળ શરીર માટે, ‘તાજાં શબ” (માર્કશવ) જેવો શબ્દ પ્રયોજ્યો છે, એમાં કેવું અને કેટલું બધું ઔચિત્ય છે ! અને જીવતાં શરીર માટે આવું સામ્ય તો, સંસારને અતિક્રમીને, એની પેલી પારનાં શાશ્વત અસ્તિત્વનું દર્શન કરી શકનાર, આચાર્યશ્રીને જ સૂઝે ! અને આત્માનાં “અખંડ આનંદની અનુભૂતિના આસ્વાદને પણ, તેમના સિવાય બીજું કોણ, પારખી શકે ?
શ્લોકનો છંદ ઉપજાતિ (૨૯૮)
૨૯૯ सन्त्यन्ये प्रतिबन्धाः पुंसः संसारहेतवो दृष्टाः ।
तेषामेकं मूलं प्रथमविकारो भवत्यहंकारः ॥ २९९ ॥ શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ :
સત્ત્વજે પ્રતિબન્ધાઃ પુંસ સંસારહેતવો દષ્ટા તેષામેકં મૂલ પ્રથમવિકારો ભવત્યહંકારઃ | ર૯૯ . '
શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય : પુસ: સંસારહેત: પ્રતિબન્ધાઃ વૃષ્ટી: સત્ત, (7િ) તેષાં પર્વ મૂર્વ પ્રથવા : મદાર: મતિ ર૦૦ ||
શબ્દાર્થ : આ શ્લોકમાં, એકબીજા પર આધાર રાખતાં, બે વાક્યો આ પ્રમાણે છે : (૧) j: સંસારહેતા અને પ્રતિવશ્વા: ડૂ: સત્તિ / પ્રતિબ્ધ એટલે વિપ્ન, નડતર, અંતરાય. : - મનુષ્યને, એટલે કે જીવને, જીવાત્માને મનુષ્યને સંસારનાં કારણરૂપ બીજાં (અનેક) વિનો જોવામાં આવ્યાં છે, નજરે પડ્યાં છે; અને (૨) (વુિં) તેષાં પર્વ મૂર્વ પ્રથમવાર अहंकारः भवति । प्रथमविकारः एकं मूलं परंतु ते बघांनु मात्र भूण કારણ “અહંકાર'-નામનો વિકાર છે. (૨૯૯).
અનુવાદ : મનુષ્ય માટે સંસારનાં કારણરૂપ બીજાં (અનેક) નડતરો જોવામાં આવ્યાં છે; પરંતુ) તે સર્વનું એકમાત્ર મૂળ(કારણ), પ્રથમ-વિકાર જેવો “અહંકાર' છે. (૨૯૯)
૫૪૪ | વિવેકચૂડામણિ
| SR No. | 006075 |
| Book Title | Vivek Chudamani |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jayanand L Dave |
| Publisher | Pravin Prakashan |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 1182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |