Page Text
________________
‘તું' (i) જ ‘તે' (તપ્) બની રહે, ‘જીવાત્મા' પોતે જ ‘પરમાત્મા’ એટલે કે બ્રહ્મસ્વરૂપ બની રહે, એ જ ‘બ્રહ્મભાવન’નું સુનિશ્ચિત અને શુભ પરિણામ ! શ્લોકનો છંદ : શાર્દૂલવિક્રીડિત (૨૫૩)
૨૫૪
निद्राकल्पितदेशकालविषयज्ञात्रादि सर्वं यथा
मिथ्या, तद्वदिहापि जाग्रति जगत्स्वाज्ञानकार्यत्वतः ।
यस्मादेवमिदं शरीरकरणप्राणाहमाद्यप्यसत्
तस्मात् तत्त्वमसि प्रशान्तमलं ब्रह्माद्वयं यत्परम् ॥ २५४ ॥ શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ : નિદ્રાકલ્પિતદેશકાલવિષયજ્ઞાત્રાદિ સર્વ યથા
મિથ્યા, તદ્ધદિહાપિ જાગ્રતિ જગત્સ્યાજ્ઞાનકાર્યત્વતઃ । યાદેવમિદં શરીરકરણપ્રાણાહમાદ્યપ્યસત્
તસ્માત્ ‘તત્ત્વમસિ’ પ્રશાન્તમમાં બ્રહ્માયં યત્પુરમ્ ॥ ૨૫૪ ॥ શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય ઃ યથા (સ્વને) નિદ્રાપિતદેશ-જાત-વિષય-જ્ઞાતૃઆવિ સર્વ મિથ્યા (મસ્તિ), તપ્-વત્નાપ્રતિ હૈં અવિ (તું) નાત્ સ્વઅજ્ઞાનાર્યત્વત: મિથ્યા અસ્તિ), યસ્માત્ શરીર-રળ-પ્રાળ-અહં-ઞાતિ ફ્લે (સર્વ) अपि असत् अस्ति, तस्मात् यत् परं प्रशान्तं अद्वयं अमलं ब्रह्म 'तत् त्वं असि' ॥ ૧૪ ॥
શબ્દાર્થ : મુખ્ય વાક્ય : તદ્-વત્ નાપ્રતિ હૈં અપિ (તું) નાત્ સ્વअज्ञानकार्यत्वतः (मिथ्या अस्ति ) । जाग्रति જાગ્રત અવસ્થામાં, સ્વઅજ્ઞાનાર્યત્વત: પોતાનાં અજ્ઞાનનું કાર્ય, એટલે કે એમાંથી ઉત્પન્ન થયેલું હોવાથી, તેવી રીતે, જાગ્રત અવસ્થામાં પણ, આ જગત, પોતાનાં અજ્ઞાનનું જ કાર્ય હોવાથી મિથ્યા છે. ‘તેવી રીતે’ એટલે કેવી રીતે ? યથા (સ્વને) નિદ્રાસ્જિત-દેશ-જાત વિષય-જ્ઞાતૃ-ગતિ સર્વ મિથ્યા (મસ્તિ ત ્-વત્) જેમ, જેવી રીતે, (સ્વપ્ર દરમિયાન), નિદ્રાને લીધે કલ્પવામાં આવેલાં સ્થળ, કાળ, વિષય અને આ બધાંનો જાણકાર વગેરે બધું મિથ્યા છે, તેમ, તેવી રીતે. પણ તેથી શું ? યસ્માત્ પૂર્વ તું શરીરરળ-પ્રાળ-અદ્-આવિ પિ અસત્ (મસ્તિ) । રળ એટલે ઇન્દ્રિયો, અહં એટલે અહંકાર. એટલા માટે કે, શરીર, ઇન્દ્રિયો, પ્રાણ, અહંકાર વગેરે આ બધું પણ અસત્ય છે, મિથ્યા છે. શ્લોકની ચોથી પંક્તિ ગયા શ્લોકની ચોથી પંક્તિ, પ્રમાણે જ છે. તેથી જે પ્રશાંત, નિર્મળ અને અદ્વિતીય પર-બ્રહ્મ છે, ‘તે જ તું છે.’ (૨૫૪)
અનુવાદ : (સ્વપ્ર દરમિયાન) નિદ્રાને લીધે (અથવા ઊંઘમાં) કલ્પવામાં આવેલાં દેશ-કાળ-વિષય અને એ બધાંનો જાણકાર વગેરે બધું જ જેમ મિથ્યા છે, તે જ રીતે જાગ્રત અવસ્થામાં પણ, પોતાનાં અજ્ઞાનનું જ કાર્ય હોવાથી, આ જગત (મિથ્યા) ૪૭૪ / વિવેકચૂડામણિ
| SR No. | 006075 |
| Book Title | Vivek Chudamani |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jayanand L Dave |
| Publisher | Pravin Prakashan |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 1182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |