________________
૨૫૨ अस्थूलमित्येतदसन्निरस्य તે સિદ્ધ તો વ્યોમવાતિવર્યમ્ | यतो मृषामात्रमिदं प्रतीतं ___जहीहि यत्स्वात्मतया गृहीतम् । बह्माहमित्येव विशुद्धबुद्ध्या
विद्धि स्वमात्मानमखण्डबोधम् ॥ २५२ ॥ શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ :
અસ્થલમિત્રેતદસરિસ્ય
સિદ્ધ સ્વતો વ્યોમવદપ્રતર્યમ્ યતો મૃષામાત્રમિદં પ્રતીત
જહીહિ યસ્વાત્મતયા ગૃહીતમ્ બ્રહ્માહમિચેવ વિશુદ્ધબુદ્ધયા
| વિદ્ધિ સ્વમાત્માનમખંડબોધમ્ II ર૫ર | - શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય : “મથુન'–તિ તત્ સત્ નિરી, વ્યોમવત
अप्रतक्र्यं स्वतः सिद्धं, यतः मृषामात्रं प्रतीतं यत् इदं स्वात्मतया गृहीतं, तत् जहीहि, विशुद्धबुद्ध्या अखण्डबोधं स्वयं आत्मानं (च) 'ब्रह्म अहं' इति एव વિદ્ધિ II રપૂર II
શબ્દાર્થ : મુખ્ય વાક્ય : (ત૬ માત્મતત્ત્વ) વ્યોમવત મyતી ત: સિદ્ધ (મતિ) . અપ્રતી - એટલે જેના વિશે કશો તર્ક ન કરી શકાય એવું, અતી, તર્કથી પર. આકાશની જેમ અતર્મ એવું તે આત્મતત્ત્વ પોતાની મેળે જ (સ્વત:) સિદ્ધ થાય છે. આવી સિદ્ધિ શાને કારણે, કેવી રીતે થાય છે ? ગણૂ રૂતિ થત અસત્ નિરણ્યા નિરણ્ય - નિષેધ કરવાથી, નિરસન-નિવારણ કરવાથી, ‘તે બ્રહ્મસ્થૂલ નથી', - વગેરે બૃહદારણ્યક-ઉપનિષદનાં શ્રુતિવચન (૩,૮,૮) પ્રમાણે આ સ્થૂલતા વગેરે અસત્ એટલે કે ખોટી-મિથ્યા કલ્પનાનો-માન્યતાનો નિષેધ કરવાથી, નવીદિ એટલે ત્યજી દે, છોડી દે, ત્યાગ કર. કોને-શાને છોડી દેવાનું છે ? થત રૂ સ્વાત્મતા પૃહીત (દેહાવિ), ત૬ (ની)િ | પોતાના આત્મારૂપે સ્વીકારેલા જે આ દેહ વગેરે છે, તેને છોડી દે. આ બધું (દેહ વગેરે) કેવું છે ? કૃષીમાત્ર પ્રતીતમ્ - મિથ્યામાત્ર, મિથ્થારૂપે પ્રતીત થતું, જણાતું, યતઃ - જેથી, જે કારણે. અને બીજું કશું કરવાનું છે? સ્વં માત્માનું વ્ર મર્દ - કૃતિ ઇવ વિદ્ધિા તારા પોતાના આત્માને “હું બ્રહ્મ છું - એમ જ સમજી લે. જાણી લે. આ પોતાનો
વિવેકચૂડામણિ / ૪૬૯