Page Text
________________
૨૪૫ तयोविरोधोऽयमुपाधिकल्पितो
न वास्तवः कश्चिदुपाधिरेषः ।। ईशस्य माया महदादिकारणं '
जीवस्य कार्यं श्रुणु पंचकोशम् ॥ २४५ ॥ શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ : તયોર્વિરોધોડયમુપાલિકલ્પિતો
ન વાસ્તવઃ કશ્ચિદુપાધિરેષ: | ઈશસ્ય માયા મહદાદિકારણે
જીવસ્ય કાર્ય કૃણુ પંચકોશમ્ | ૨૪૫ છે. શ્લોકનો ગદ્ય અન્વયઃ (ગુ: શિષ્ય ૩પવિતિ ) કૃy (ત્તિ) | તયોઃ (નીવ- કુંથયો) માં વિરોધઃ ૩પધલ્પિત: (ાવ તિ) | શસ્થ (ઉપાધ:) महद्-आदि-कारणं माया (अस्ति) । जीवस्य (उपाधिः) कार्य (कार्यरूपं) पंचकोशं (તિ) | g: ૩પfધઃ (1) ૧ વશિત્ વાતવ: (તિ) || ર૪ / | શબ્દાર્થ : સંદુર પોતાના શિષ્યને ઉપદેશ આપતાં કહે છે કે – “ભાઈ, તું (મારો ઉપદેશ) સાંભળ: જીવ અને ઈશ્વર વચ્ચેના પરસ્પર-વિરુદ્ધ ધર્મની બાબતમાં સ્પષ્ટતા કરતાં, તેઓશ્રી ચાર વાક્યો, આ પ્રમાણે, રજુ કરે છે :
(૧) તયો: (નીવ-કુંથાયોડ) વિરોધ: ઉપધલ્પિત: (પર્વ તિ) | તે બંને (જીવ અને ઈશ્વર) વચ્ચેનો આ વિરોધ છે, તે કેવળ ઉપાધિ દ્વારા કલ્પિત જ છે. (૨) ફૅશષ્ણ ૩પધ: મદ-મદિર માયા (પ્તિ) | માયા ઈશ્વરની ઉપાધિ છે, મહતુ (હિરણ્યગર્ભ) વગેરેનું કારણ એવી માયા (શક્તિ) છે. (૩) ગોવર્ય (ઉપાધ:) #ાર્ય (ાર્યપ) નવ (રૂપાધ:) પવછોશ (સ્તિ) | પંચકોશરૂપી કાર્ય, તે જીવની ઉપાધિ છે, (૪) : શિન્ ૩પધ: જે વાસ્તવ (મતિ) | પરંતુ આ ઉપાધિ (માત્ર કલ્પિત જ છે), વાસ્તવમાં કંઈ જ નથી, કશું જ નથી. (૨૪૫)
અનુવાદ : (ગુરજી શિષ્યને કહે છે) સાંભળ : તે બંને (જીવ અને ઈશ્વર)માં જે વિરોધ છે, તે ઉપાધિ દ્વારા કલ્પિત છે. ઈશ્વરની ઉપાધિ, મહત (હિરણ્યગર્ભ) વગેરેનાં કારણરૂપ માયા (શક્તિ) છે. પંચકોશરૂપી કાર્ય, તે જીવની ઉપાધિ છે, પરંતુ આ ઉપાધિ, વાસ્તવમાં, કશું જ નથી. (૨૪૫)
ટિપ્પણઃ પરસ્પર-વિરુદ્ધ ધર્મોવાળા દેખાતા જીવ અને ઈશ્વર વચ્ચેનો વિરોધ, અથવા તો તે બંનેનું એકત્વ સમજવામાં, સિદ્ધ કરવામાં, આડે આવતું વિબ, - એ કાંઈ સાચાં અને વાસ્તવિક નથી, માત્ર કલ્પિત જ છે, અને આવી કલ્પના ઉપાધિ પર જ આધારિત છે, એવાં, આ પહેલાંના શ્લોકોમાં કરવામાં આવેલાં પ્રતિપાદનનો
૪૫૬ | વિવેકચૂડામણિ
| SR No. | 006075 |
| Book Title | Vivek Chudamani |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jayanand L Dave |
| Publisher | Pravin Prakashan |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 1182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |