Page Text
________________
૧૩૮
नियमितमनसामुं त्वं स्वमात्मानमात्म
- न्ययमहमिति साक्षाद् विद्धि बुद्धिप्रसादात् । जनिमरणतरंगापारसंसारसिन्धुं
प्रतर भव कृतार्थो ब्रह्मरूपेण संस्थः ॥ १३८ ॥
શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ :નિયમિતમનસામું ત્વે સ્વમાત્માનમાત્મ-ન્યયમહમિતિ સાક્ષા ્ વિદ્ધિ બુદ્ધિપ્રસાદાત્ ।
જનિમરણતરંગાપારસંસારસિન્ધુ
પ્રતર ભવ કૃતાર્થો બહ્મરૂપેણ સંસ્થઃ || ૧૩૮ ॥
શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય :- નિયમિતમનસા આત્મનિ સ્વયં અમું આત્માનં બુદ્ધિપ્રસાવત્ ‘અર્થ અહં” કૃતિ ત્યં સાક્ષાત્ વિધિ; બ્રહ્મરૂપેખ સંસ્થ: (૪) નિમરળ-તરા-અપાર-સિન્યું પ્રતર, ધૃતાર્થ: (૬) મવ ॥ ૧૨૮ ॥
શબ્દાર્થ - સદ્ગુરુ, પોતાના શિષ્યને, આ પહેલાંના ૧૧ (૧૨૭-૧૩૭) શ્લોકોમાં, પરમાત્માનાં સ્વરૂપ વિશે સવિસ્તર, સ્પષ્ટ અને સુવાચ્ય પ્રવચન આપ્યા પછી, આ શ્લોકમાં, ત્રણ આજ્ઞાઓ, આ પ્રમાણે આપે છે : (૧) ત્યું અમું આત્માનં સાક્ષાત્ વિદ્ધિ । - તું આ આત્માને (પરમાત્માને) સ્પષ્ટ-રૂપમાં (સાક્ષાત્), જાણી લે, સમજી લે, ઓળખી લે (વિદ્ધિ); વિક્ એટલે ‘જાણવું' - એ ધાતુનું આજ્ઞાર્થ બીજો પુરુષ એકવચનનું રૂપ, • વિદ્ધિ. (૨) .. संसारसिन्धुं प्रतर (આ) સંસાર-સાગરને તરી જા (પ્રતર); પ્ર+7(7) “તરવું” એ ધાતુનું આજ્ઞાર્થ બીજો પુરુષ એકવચનનું રૂપ, પ્રતર અને (૩) નૃતાર્થ: મવ । કૃતકૃત્ય થઈ જા, ધન્ય બની જા, (તારાં જીવનને) સફળ કરી દે : મૂ(મq) – થવું, બનવું એ ધાતુનું આજ્ઞાર્થ બીજો પુરુષ એક વચનનું રૂપ, મવ.
-
ગુરુજીની આ ત્રણેય આજ્ઞાઓને હવે આપણે સ-વીગત સમજી લઈએ. (૧)
આત્માને શાના વડે જાણવાનો ? નિયમિતમનસા
G
સંયમપૂર્ણ અને વિવેકસભર
મન વડે; શાનાં બળે જાણવાનો ? બુદ્ધિપ્રભાવાત્ બુદ્ધિની પ્રસન્નતા(પ્રસાર)નાં બળે; પ્રશ્નાર્– એટલે પ્રસન્નતા; અંતઃકરણની શુદ્ધિરૂપી પ્રસન્નતાનાં બળે; ક્યાં જાણવાનો છે આ આત્માને ? આત્મનિ તારાં પોતાનાં અંતઃકરણમાં જ; દ્વં સ્વમ્ - તું પોતે જ (જાણી લે); અને આ આત્માને ક્યાં રૂપે જાણવાનો છે ? - મયં (આત્મા) અહં કૃતિ । આ (આત્મા) હું પોતે જ છું, - એ રૂપે; “હું”એવા શબ્દના વિષય-રૂપે (જાણી લે).
વિવેકચૂડામણિ / ૨૬૭
-
| SR No. | 006075 |
| Book Title | Vivek Chudamani |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jayanand L Dave |
| Publisher | Pravin Prakashan |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 1182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |