________________
પ્રશ્ન: યિતે।
હું આ પ્રશ્ન કરું છું. હું આપને એક સવાલ પૂછું છું. યવુત્તર श्रुत्वा જેનો ઉત્તર સાંભળીને, મવન્મુહાત્ આપનાં મુખથી અહં ધૃતાર્થ: સ્વામ્ ! હું કૃતાર્થ થાઉં, હું ધન્ય બનું. (૫૦) અનુવાદ :- (શિષ્ય બોલ્યોઃ) હે સ્વામિન્ ! કૃપા કરીને સાંભળો : હું (આપને) એક પ્રશ્ન કરું છું, જેનો ઉત્તર આપનાં મુખથી સાંભળીને હું કૃતાર્થ થાઉં. (૫૦)
ટિપ્પણ :– શ્લોક સાવ સહેલો છે. પોતાની વિનંતી માન્ય રાખીને, આ પહેલાંના થોડા શ્લોકોમાં ગુરુજીએ જે કાંઈ કહ્યું તે સાંભળ્યા પછી, શિષ્યને એક પ્રશ્ન પૂછવાની ઇચ્છા થઈ, એટલે વિનયપૂર્વક તે ગુરુજીને તે સાંભળવાની પ્રાર્થના કરે છે. તેને ખાતરી જ છે કે પોતાના પ્રશ્નનો જે ઉત્તર ગુરુજી સ્વમુખે આપશે, તેથી તેની જિજ્ઞાસા પરિપૂર્ણ થશે, અને પરિણામે તે ધન્ય થશે. શ્લોકનો છંદ : ‘અનુષ્ટુપ' (૫૦)
૫૧
को नाम बन्ध: ? कथमेष आगत: ?
વર્જ્ય પ્રતિષ્ઠાસ્ય? યં વિમોક્ષ? । જોભાવનાત્મા? પરમ: આત્મા? તોવિવેઃ થતતુષ્યતામ્ ॥ ૧ ॥
શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ :
-
કો નામ બન્ધઃ ? કથમેષ આગતઃ ?
કથં પ્રતિષ્ઠાસ્ય ? કથં વિમોક્ષઃ ? ।
કોડસાવનાત્મા ? પરમઃ ક આત્મા ? તયોર્વિવેકઃ કથમેતદુચ્યતામ્ ॥ ૫૧ ॥
શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય :- વન્ધ: નામ ? ષ: યં આાત ? અસ્ય પ્રતિષ્ઠા થમ્ ? યં વિમોક્ષ? અસૌ અનાત્મા ? પરમ આત્મા ? તયો: વિવેઃ થમ્ ? તત્ સત્ત્વતામ્ ॥ ૧॥
શબ્દાર્થ :- વન્ય બંધન. : નામ ? એટલે, ખરેખર, શું ? (બંધન), સાચે જ, કોને કહેવાય? નામ
ખરેખર, સાચે જ, ૫૫: (વન્ય:) થં
આતિ: ? આ (બંધન) ક્યાંથી, કેવી, કઈ રીતે આવ્યું ? પ્રતિષ્ઠા - સ્થિરતા, જામી જવું, ટકી રહેવું તે. અસ્ય (વન્યસ્ય) પ્રતિષ્ઠા થમ્ ? આ બંધન (મનુષ્યનાં શરીરમાં) કેવી રીતે સ્થિર બનીને ટકી રહ્યું છે ? મજબૂત રીતે જામી પડ્યું છે ? વિમોક્ષઃ છુટકારો, મુક્તિ. (તસ્માત્ વન્ધાત્) યં વિમોક્ષઃ ? તે બંધનમાંથી મુક્તિ કેવી રીતે મળે ? અનાત્મા આત્મા નથી તે, આત્મા-સિવાયનું, આત્મા-વિહીન, વિવેકચૂડામણિ ! ૧૧૭
-
=