Page Text
________________
પરંતુ સમજુ, વિવેકબુદ્ધિવાળો, ડાહ્યો-શાણો (Wise, Mature) માણસ. એવો કયો સમજુ માણસ હશે કે જે નીરસ વિષયોમાં રાચે ? આ પણ, “કાકુપ્રશ્ન' (Rhetorical Question) છે, - જેનો ઉત્તર, તે પ્રશ્નમાં જ સમાવિષ્ટ છે કે આવો કોઈ ડાહ્યો માણસ ન જ હોઈ શકે. શું છોડી દઈને શૂન્ય-વિષયોમાં રાચવાની અહીં વાત છે ? તાં પર-આનન્દ્રરસ-અનુભૂર્તિ સ્પૃષ્ય । ઉત્કૃષ્પ (વ્ + મૃગ્ એટલે છોડી દેવું, - એ ધાતુનું સંબંધક ભૂતકૃદંતનું રૂપ) છોડી દઈને, ત્યજી દઈને. શું છોડી દઈને ? પર્ એટલે પરમ, ઉચ્ચ, Highest; પરમ-આનંદના રસના અનુભવને છોડી દઈને.
-
=
શ્લોકમાં, પાનરસાનુભૂર્તિ - શબ્દનાં વિશેષણ તરીકે પ્રયોજવામાં આવેલા તાં – શબ્દની અર્થ-વ્યંજના સમજવા-જાણવા-માણવા જેવી છે : પરમાનંદ-રસાનુભૂતિ કેવી ? એ સવાલનો જવાબ એટલે તામ્. વ્યાકરણની દૃષ્ટિએ તો, તાં એટલે તેવી. પરંતુ ‘તેવી' એટલે ‘કેવી ?”- એવું કશું કહેવામાં આવ્યું નથી, અને આ એક તાં - શબ્દમાં જ એવો ધ્વનિ’ છે કે એ રસાનુભૂતિનું વર્ણન થઈ શકે તેમ નથી :
–
એવી અવર્ણનીય, ઉચ્ચ કક્ષાની, તે અનુભૂતિ છે !
‘કશું જ કહ્યા વિના’, ‘ઘણું-બધું કહી દેવું', એમાં જ કવિપ્રતિભાની સાચી સર્જકતા રહી છે !
તત્ત્વચિંતક આચાર્યશ્રીની આવી વ્યંજનાત્મક કાવ્યપ્રતિભાની ચમત્કૃતિનો સહૃદયી વાચકને અહીં સંસ્પર્શ થાય છે.
(૨) : વિત્ર-નું આજોયિતું છેત્ ? વિત્ર-ન્તુ એટલે ચિત્રમાં ચીતરવામાં આવેલો ચંદ્ર; ચિત્રનો, ચિત્રમાંનો, ચીતરેલો ચંદ્ર. આજોયિતું જોવા માટે, જોવાને. ચિત્રમાં ચીતરેલા ચંદ્રને જોવાનું કોને ગમે ? એમ કરવાનું કોણ ઇચ્છે ? કયા સમય માટેનો આવો પ્રશ્ન છે ? વન્દે રીપ્યમાને (સતિ) । મૂળ ચંદ્ર પોતે આકાશમાં પ્રકાશી રહ્યો હોય ત્યારે, કેવો ચન્દ્ર ? મહા-આહનાવિત્તિ । મોટો આનંદ આપી શકે તેવો, અત્યંત આનંદ આપનાર, પરમ-આહ્લાદક. અહીં પણ, “કાકુપ્રશ્ન” જ છે, જેનો જવાબ સવાલમાં જ ગર્ભિત છે, - કે આવું કોઈને ન ગમે !
શ્લોકની ત્રીજી પંક્તિમાં, સમય-દર્શાવનાર “સતિ-સપ્તમી’-નામક વાક્યરચના છે. (પર૩)
અનુવાદ :
કયો એવો સમજુ માણસ હશે કે જે પરમ આનંદરસના તે અનુભવને છોડીને ૧૦૪૪ / વિવેચૂડામણિ
| SR No. | 006075 |
| Book Title | Vivek Chudamani |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jayanand L Dave |
| Publisher | Pravin Prakashan |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 1182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |