________________
૪OO
કાર્ય-કારણ હોવાથી એક જ છે. જગત બ્રહ્મથી કદી ભિન્ન હોઈ શકે નહીં. જો કોઈ એમ કહે કે જગતને બ્રહ્મથી સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ છે અને સમગ્ર જગત બ્રહ્મથી ભિન્ન જ છે તો સમજવું કે તેવું કહેનારનો અજ્ઞાનરૂપી મોહ હજુ નષ્ટ થયો નથી. અગર તેનું તેવું કહેવું કે બોલવું નિદ્રાધીન માણસના બકવાસ કે વૃથા બબડાટ જેવું છે. ટૂંકમાં, અજ્ઞાનીને જ જગત અને બ્રહ્મમાં ભેદ જણાય છે. બાકી આત્મજ્ઞાનમાં કે પારમાર્થિક સત્યમાં લેશમાત્ર ભેદ સંભવતો નથી. તમામ ભેદ અજ્ઞાનમાં, ઉપાધિમાં, મોહમાં કે કલ્પનામાં જ સંભવે છે. શ્રુતિ પણ એવું જ દર્શાવે છે કે “वाचारम्भणं विकारो नामधेयं मृत्तिकेत्येव सत्यम् ।”
. (છાંદોગ્ય ઉપનિષદ-૬-૧૪) (માટીમાંથી બનેલા સર્વ પદાર્થો) વાણીના આધારભૂત (પદાર્થોના વિવિધ) આકાર કે વિકાર ફક્ત નામમાત્ર જ છે. હકીકતમાં તો એ માટી જ છે એ જ વાત સત્ય છે.”
| (છંદ-શાલિની) ब्रह्मैवेदं विश्वमित्येव वाणी
श्रौति ब्रूतेऽथर्वनिष्ठा वरिष्ठा । तस्मादेतद् ब्रह्ममात्रं हि विश्वम्
નધષ્ઠાના મિત્રતારોપતસ્ય રિપુરા રૂä વિશ્વમ્ = “આ વિશ્વ તસ્મતું = માટે વહૈ વ = બ્રહ્મ જ છે.” તત્વ વિશ્વમ્ = આ વિશ્વ રૂતિ વ = એમ જ હિ = ખરેખર
થર્વનિષ્ઠા = અથર્વવેદની રહિ માત્રમ્ = બ્રહ્મ માત્ર જ છે. વરિષ્ઠ = શ્રેષ્ઠ મારોપતસ્ય = આરોપિત (વસ્તુનું) શ્રોતિ વાપી = શ્રુતિરૂપ વાણી મધષ્ઠાતું = અધિષ્ઠાનથી ડૂતે = કહે છે. મિત્રતા = જુદાપણું
ન = હોતું નથી.
